PRIMJENA RAČUNARA U UPRAVLJANJU PROCESIMA Tematske cjeline UPRAVLJANJE PROCESIMA ISTORIJAT RAZVOJA PROCESNIH RAČUNARA RAČUNARSKI SISTEMI ZA RAD U REALNOM VREMENU OSNOVNE FUNKCIJE RAČUNARA U UPRAVLJANJU PROCESOM HIJERARHIJSKO UPRAVLJANJE POMOĆU RAČUNARA CENTRALIZOVANO I DISTRIBUIRANO RAČUNARSKO UPRAVLJANJE

PRIMJENA RAČUNARA U UPRAVLJANJU PROCESIMA Upravljanje procesima Proces je prirodna operacija koja se progresivno odvija kroz niz postepenih promjena koje slijede jedna drugu na relativno utvrđen način i vode ka određenom rezultatu ili ishodu ili vještačka ili voljno izazvana progresivna operacija koja se sastoji od niza upravljanih akcija ili pokreta koji su sistematično usmjereni ka određenom rezultatu ili cilju Ukoliko se, na neki način, utiče na vrstu i redosljed odvijanja promjena i krajnji ishod će biti drugačiji Određujući vrstu spoljnog uticaja - upravljanja – čovjek zapravo,od mogućih ishoda, odabira onaj koji mu, iz nekog razloga, najviše odgovara.

Upravljanje procesima kao intuitivna aktivnost Subjektivna procjena ishoda – upravljanje individualna vještina koja je počivala na sposobnosti operatera da prepozna uslove pod kojima proces radi i da intuitivno odabere odgovarajuću upravljačku akciju Mjerenje relevantnih parame-tara upravljanje je i dalje intuitivno, ali se odluka donosi na osnovu objektivnih pokazatelja njenih posljedica

Upravljanje procesima: operator → regulator Standardizovanje procedura izbora omogućava isključivanje čovjeka kao faktora za odlučivanje Regulatori – održavanje referentnih vrijednosti, određivanje reference intuitivno Sistemi automatskog upravljanja – projektovanje kontrolera, oponašanje čoveka ulazni signali - izvršni organi, kontinualni ili diskretni poremećaji – merljivi ili nemerljivi, deterministički ili stohastički izlazne veličine (merna oprema) unutrašnje interakcije – stanje sistema

Upravljanje procesima- Vrste procesa kojima se upravlja Laboratorijski procesi – održavanje uslova za obavljanje eksperimenata Šaržni procesi (batch) – karakterisani vremenom pripreme (neproduktivno vreme) i vremenom obrade (operacije) – obezbjeđivanje redosljeda i smanjivanje vremena pripreme Kontinualni procesi – traju duži vremenski period – održavanje (ili praćenje) zadanih referentninh vrednosti

Upravljanje procesima

Upravljanje procesima- Istorijat Prve ideje upravljanja – početak pedesetih Tržište – vojna industrija - autopiloti & automatsko upravljanje oružjem 1958 Elektrana, Louisiana (USA) – Nadzor & supervajzorsko upravljanje 1959 (15. mart) Texaco comp. Port Arthur (USA) – Zatvorena prva povratna sprega Šezdesete – projektovanje odgovarajućih računarskih sistema i softvera - mini (industrijski) računari Sedamdesete i nadalje – rađanje Upravljanja u realnom vremenu Savremen pristup– Programabilni logički kontroleri, SCADA, industrijske mreže, integrisana arhitektura

Računarski sistem za rad u realnom vremenu računar kao sredstvo za obradu podataka računar koji radi u realnom vremenu: ista vremenska skala, rad iniciran događajem

Računarski sistem za rad u realnom vremenu- podude (interapti) iz okruženja Neki vremenski događaj Događaj na procesu Operatorski događaj (interaktivni rad) Sistemski i programski događaji

Računarski sistem za rad u realnom vremenu-dva tipa sistema sistemi kod kojih se svaka grupa operacija mora završiti u okviru specificiranog maksimalnog vremena sistemi kod kojih je srednje vrijeme izvršavanja operacija, mjereno na nekom definisanom obimu posla, manje od zadanog maksimalnog vremena

Funkcije računara u upravljanju procesima

Funkcije računara u upravljanju procesima Informaciona funkcija Prikupljanje i pamćenje podataka Obrada podataka Analiza Prikazivanje Informaciona funkcija ne mjenja stanje na procesu, niti utiče na na njegovo odvijanje. Blagovremene informacije o procesu koje pomažu pri donošenju odluka Nadgledanje procesa (monitoring)

Funkcije računara u upravljanju procesima Akvizicija podataka Stanje mjerne opreme provjera tačnosti konverzija filtrijanje Stanje opreme provjera zabranjenih kombinacija (sprječavanje havarija) detekcija otkaza Stanje proizvoda praćenje procesa proizvodnje provjera receptura kontrola kvaliteta

Funkcije računara u upravljanju procesima Upravljačke funkcije Upravljanje u zatvorenoj petlji Plansko upravljanje: programsko, sekvencijalno i numeričko upravljanje Nadzor nad radom procesa (supervizija)

Funkcije računara u upravljanju procesima Upravljačke funkcije upravljanje u zatvorenoj sprezi- računar u otvorenoj sprezi izra-čunava upravljanje i saopštava ga operateru (operatorski vođen upravljački sistem) upravljanje u zatvorenoj sprezi- računar u zatvorenoj sprezi gene-riše upravljačkesignale koji se prenose na izvršne organe

Funkcije računara u upravljanju procesima Hijerarhijsko upravljanje

Funkcije računara u upravljanju procesima Upravljanje u zatvorenoj petlji

Funkcije računara u upravljanju procesima Programsko upravljanje Puštanje sistema u rad • ispitivanje stanja svih pogona, priprema pojedini elemenata (zagrijavanje, podizanje pritiska, dovođenje u početni položaj, itd ...) • vođenje sistema u radnu tačku Zaustavljanje sistema • prevođenje sistema u bezbjedan rad • potpuno (plansko) zaustavljanje • havarijsko zaustavljanje

Funkcije računara u upravljanju procesima Sekvencijalno upravljanje

Funkcije računara u upravljanju procesima Sekvencijalno upravljanje Ako (uslov) tada (akcija) Ako je pritisnut taster START tada otvori ventila A Ako je pritisak veći ili jednak od p1 tada zatvori ventila A i otvori ventil B Ako je pritisak veći ili jednak od p2 tada zatvori ventil B Ako su ventili A i B zatvoreni tada pusti mješalicu u rad Ako mikser radi tada pusti kontroler temperature u rad Ako je temperatura veća ili jednaka od q tada startuj mjerač vremena Ako je izmjereno vrijeme veće ili jednako od 30 minuta tada isključi kontroler (zatvori dovod tople vode), zaustavi mješalicu i otvori ventil C

Funkcije računara u upravljanju procesima Numeričko upravljanje

Funkcije računara u upravljanju procesima Supervizorsko upravljanje Referentne vrijednosti Predhvarijska stanja Recepture Izveštaji ...

Funkcije računara u upravljanju procesima Hijerahijski nivoi Teorija odlučuvanja Off line Mini računari Mikro računari

Funkcije računara u upravljanju procesima Centralizovano računarsko upravljanje

Funkcije računara u upravljanju procesima Distribuirano računarsko upravljanje

Funkcije računara u upravljanju procesima Komunikacione mreže Veliki paketi, mala učestanost, bez striktnih Vremenskih ograničenja Mali paketi, velika učestanost, vremenski kritične aplikacije

Funkcije računara u upravljanju procesima Integrisana arhitektura

Funkcije računara u upravljanju procesima SCADA - Nadzor i supervizija Prikupljanje podataka Vizuelizacija Raspodjela informacija Optimizacija uređaja i performanse Prava odluka u pravo vreme Omogućava sprovođenje odluka

Funkcije računara u upravljanju procesima Računarska oprema i mreža u pogonu