1.Tablice životne istorije Predmet: Ekologija biljaka

Populacija Populacija predstavlja prostorno – vremenski integrisanu grupu jedinki iste vrste koje su međusobno povezane nizom odnosa, a pre svega odnosima reprodukcije. Populacija vrste Jovibarba heuffelii na Besnoj Kobili

Atributi populacije Veličina (brojnost i relativna i apsolutna gustina) Disperzija i prostorni raspored Natalitet i stope nataliteta Mortalitet i stope mortaliteta Morbiditet i stope morbiditeta Uzrasna i starosna struktura Rast populacije (modeli rasta) Biotički potencijal https://www.shtreber.com/popoulacija

NATALITET Natalitet predstavlja urođeno svojstvo populacije da se uvećava Može biti: maksimalni (apsolutni, fiziološki natalitet) koji se drugim rečima zove FEKUNDITET i izražava se APSOLUTNOM OPŠTOM STOPOM (brojem rodjenih jedinki u određenom vremenu) i ekološki (realizovani) natalitet ili FERTILITET koji se izražava SPECIFIČNOM STOPOM (brojem rodjenih jedinki po jedinici populacije ili uzrasnoj kategoriji).

MORTALITET Predstavlja negativni faktor rastenja populacije izražava se kao opšta stopa - brojem uginulih jedinki u određenom vremenu ili specifičnom stopom - na jedinicu populacije uzrasnu kategoriju ili pol. Može biti teorijski minimalni i ekološki realizovani STOPA PREŽIVLJAVANJA= 1 – STOPA SMRTNOSTI

Tablice životne istorije (tablice života) Starosno specifični mortalitet, preživljavanje i fekunditet populacije biljaka mogu se sažeti i predstaviti tablicama života. Tablice života pokazuju za svaku uzrasnu kategoriju broj umrlih i stopu mortaliteta, broj preživelih jedinki i stopu preživljavanja kao i budući životni vek za određeni broj jedinki ili kohortu (grupa jedinki iste uzrasne klase). Uzrasno specifični fekunditet je skoro uvek uključen. Tablice života predstavljaju dobar kvantitativni alat za opisivanje efekata uticaja ekoloških faktora na populacionu dinamiku kao i za projekciju budućih populacionih promena.

Tipovi tablica života Dinamičke (kohortne) Statičke tablice

Dinamičke ili tablice kohorti Kod kohortnih tablica se vrši horizontalno praćenje, praćenje populacije bez preklapanja generacija. U tom slučaju se prati kohorta, grupa jedinki iste starosne klase, od radjanja pa sve do smrti poslednjeg člana. Ova metoda se obično primenjuje kod populacija biljaka i sesilnih životinja, čije se jedinke mogu konstantno pratiti tokom njihovog čitavog životnog ciklusa. Ova metoda je precizna ali i skupa. Potrebno je dosta vremena utrošiti u sakupljanju podataka što je i glavna mana ovoj metodi. Kohortne tablice je teško primenjivati na jako pokretne organizme. Kohorta- jedinke iste uzrasne klase

Statičke tablice Statičke tablice životne istorije rešavaju problem sa vremenom razmatrajući preživljavanje individua poznatih starosti za vreme jednog vremenskog intervala. Za ovu metodu je neophodno da se za svaku starosnu klasu nezavisno odredi uzrasno specifična stopa preživljavanja. Da bi se tehnika primenila neophodno je i odrediti starost jedinki gde se kao indikatori upotrebljavaju na pr. starosni prstenovi. Kombinovanjem procena preživljavanja sa starosno specifičnim fekunditetom je moguće odrediti da li i koliko brzo populacija raste ili opada.

Osnovni parametri x- starosna klasa bx- fekunditet ženki- broj potomaka produkovanih u jednoj reproduktivnoj sezoni mx – vremenski specifičan koeficijent potencijalnog fekunditeta (maksimalno mogući broj potomaka koji produkuje prosečna jedinka starosti x) Sx - verovatnoća preživljavanja jedinki od doba x do doba x + 1. lx – vremenski specifičan koeficijent preživljavanja (verovatnoća da prosečna jedinka u populaciji preživi do vremenskog intervala x postepeno se smanjuje sa starošću individue Pr. ( l1= So); lx = SoS1S2S3..........Sx-1 ). lx mx– vremenski specifičan koeficijent realizovanog fekunditeta (stvaran broj potomaka koje produkuje prosečna jedinka starosti x) Tx – ukupan broj živih jedinki uzrasta x ex- očekivani životni vek u stadijumu x

Ro- neto stopa reprodukcije Pokazuje koliko će se puta populacija uvećati po generaciji- relativan doprinos reprodukciji svake uzrasne kategorije Neto (ili stvarna) reproduktivna stopa prosečne individue u populaciji predstavlja zbir vremenski specifičnih koeficijenata realizovanog fekunditeta. Ukoliko je taj broj veći od 1, brojnost populacije raste, ukoliko je 1 populacija stagnira a ukoliko je manji od 1 brojnost populacije opada

Generacijsko vreme T Srednje vreme generacije Generacija je vreme od rađanja roditelja do rađanja potomaka. U ekologiji je opredeljenje da se definiše GENERACIJA kao osnovni vremenski interval. REPRODUKTIVNA GENERACIJA- prosečno vreme kada se populacija zemeni novim jedinkama.

r- trenutna (infinitezimalna) stopa rasta Konačna stopa rasta   = Ro1/T (ln λ = 1/T lnR0 ) Stopa rasta po jedinici vremena r- trenutna (infinitezimalna) stopa rasta r = ln()

Krive preživljavanja Rastuća Ro > 1  > 1 r > 0 Stacionarna Ro = 1  = 1 r = 0 Opadajuća Ro < 1  < 1 r < 0 Kriva preživljavanja pokazuje broj i tempo opadanja broja jedinki u populaciji. I tip krive (konveksna) imaju populacije u kojima je mortalitet najveći pri kraju životnog veka II tip krive (kriva prava) imaju populacije čiji je prežvljavanje manje više konstantno tokom celog života III tip krive (konkavna) udar mortaliteta na početku a onda sve manji (hrastovi) https://www.khanacademy.org/science/biology/ecology/population-ecology/a/life-tables-survivorship-age-sex-structure

Zadatak: Izračunati Ro, T,  i r za date podatke za populaciju vrste Poa annua. Nacrtati krivu preživljavanja i objasniti kakva je dinamika ove populacije. R0 = ∑lxbx,  = Ro1/T r = lnR0/T, X (meseci) nx lx bx lxbx xlxbx 843 1.00 3 722 0.856 300 6 527 0.625 620 9 316 0.375 430 12 144 0.171 210 15 54 0.064 60 18 0.018 30 21 0.004 10 24 -  Ro T