UTICAJ NASTAVKA ODLAGANJA PEPELA I ŠLJAKE, NA DEPONIJU MALJEVAC, NA KVALITET VODA I ZEMLJIŠTA Autor: mr Snežana Đurović, dipl.ing.tehnologije

Uvod Deponija Maljevac predstavlja brdsko-planinsku deponiju, nastalu pregrađivanjem doline Paleškog potoka zemljanom branom i nalazi se na udaljenosti od oko 7 km od Pljevalja. Aktivnosti vezane za rad deponije su takve da neposredno degradiraju životnu sredinu. S obzirom da se odlaganje pepela i šljake na deponiji Maljevac vrši već više decenija, za nastavak rada neophodno je proširiti kapacitet deponije pri čemu dolazi do degradiranja novih površina. Potencijalni štetni negativni uticaj nastaje : pri emisijama prašine sa suvih površina deponije (vazduh,voda, zemljište) procjeđivanjem deponijskih voda (zemljište, voda) Nadvišenje deponije pepela i šljake „Maljevac“, planirano projektom nastavka odlaganja pepela i šljake, je do kote K+832 mnm. Kod izrade novih kaseta, po dnu se postavlja vodonepropusni sloj gline debljine 1,0 m. Zapunjavanje pepelom će se vršiti u svim kasetama do kote K+832 mnm, nakon čega će se pristupiti zatvaranju i rekultivaciji deponije u skladu sa važećim propisima.

Postojeće stanje na deponiji Maljevac Deponija pepela i šljake za TE Pljevlja, formirana je izgradnjom nasute zemljane brane “Maljevac” u dolini Paleškog potoka. Prva faza - osnovna brana visine 27,5 m(790,5mnm) Druga faza - nasipi do kote 813,20 mnm. Nasip kasete I (nizvodna strana) - do kote K+826 mnm. Nasip kasete II - oko K+832 mnm, Završna kota odlaganja pepela i šljake na deponiji – K+832mnm Hidraulički transport pepela i šljake – zatvoreni sistem recirkulacije vode Mješavina vode i pepela (u odnosu 1:6 do 1:10) se putem cjevovoda dovodi do deponije Povraćaj vode sa deponije – gravitacijski Ispod deponije – armirano-betonski kolektor (1460m i 600m) Tokom 2014. godine izvedena je stabilizacija brane ''Maljevac'', izgradnjom stabilizirajućeg balasta.

Postojeći uticaji na kvalitet voda i zemljišta u okruženju deponije Tokom 2016. godine urađena su ispitivanja površinskih i podzemnih voda u okolini deponije Maljevac a rezultati su prikazani u tabelama   Mjesto uzorkovanja Broj mjerenja Rezultati ispitivanja (podzemne vode) Pijezometarska bušotina u tijelu brane Maljevac 2. Ne pripada ni jednoj klasi voda (Povećani HPK, suspendovane materije, nitriti, mangan i amonijum jon) Pijezometarska bušotina u podnožju tijela brane Maljevac (Povećani elektroprovodljivost, HPK, suspendovane materije,nitriti, sulfati, mangan i amonijum jon) Mjesto uzorkovanja Broj mjerenja Rezultati ispitivanja (površinske vode)   Paleški potok Uzvodno od deponije 1. Voda pripada klasi A2 Nizvodno od deponije Ne pripada ni jednoj klasi (Povećani pH, amonijum jon, nitriti) 2. Voda pripada klasi A3 Na osnovu rezultata ispitivanja može se zaključiti da deponija ima negativan uticaj na kvalitet površinskih i podzemnih voda.

Mjesto uzorkovanja Broj Mjer. Rezultati ispitivanja (ispitivano 14 parametara) Južno od deponije Maljevac 1. Kvalitet zemljišta ne odgovara (Povećan sadržaj fluora i policikličnih aromatičnih ugljovodonika) Sjeverno od deponije Maljevac   (Povećan sadržaj fluora) 2. Na osnovu rezultata ispitivanja može se zaključiti da kvalitet zemljišta u okolini deponije ne odgovara uslovima Pravilnika o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njegovo ispitivanje Sl.list RCG br.18/97, što ukazuje na negativan uticaj deponije na kvalitet okolnog zemljišta.

OPIS PLANIRANOG PROJEKTA PROŠIRENJA DEPONIJE U okviru Idejnog projekta odlaganja nusprodukata sagorijevanja uglja-deponija “Maljevac” projektovana su tehničko-tehnološka rešenja za nastavak rada deponije. Nadvišenje deponije pepela i šljake „Maljevac“ planirano je do kote K+832 mnm. Kod izrade novih kaseta, da bi se spriječilo zagađenje Paleškog potoka, po dnu se postavlja vodonepropusni sloj gline debljine 1,0 m. Zapunjavanje pepelom se vrši u svim kasetama do kote K+832 mnm, nakon čega se pristupa zatvaranju i rekultivaciji deponije. Do kote K+833 mnm postavlja se vodonepropusni sloj, a do kote K+834 mnm postavlja se rekultivacioni sloj. Razlika u visini nasipa K+833 mnm i završne kote akumulacije K+832 mnm predstavlja sigurnosni retenzioni prostor u slučaju velikih padavina. Za projekat nastavka odlaganja na postojećoj deponiji razmatrano je više varijanti a prikaz raspoloživog prostora po varijantama je dat u tabeli IV. Varijantna rješenja Raspoloživi prostor, (m3) 1 2.427.713 2 3.591.921 3 6.055.279 4 4.451.427

3D prikaz Kasete III nakon zapunjavanja pepelom i šljakom Završni oblik deponije u Varijanti IV Konstrukcija nadvišenja deponije - Softver Gemcom Obračun količina - Softver Minex. Varijanta 4 – Kaseta II, Kaseta III na kojoj bi se vršilo deponovanje do kote K+832 mnm i Kaseta I.

Uticaj proširenja deponije na kvalitet vode i zemljišta i mjere za njihovo sprečavanje - vode Paleškog potoka - okolne podzemne vode - vazduh i okolno zemljište Obavezne mjere smanjenja uticaja Mjera 1 - smanjenje i onemogućavanje kontakta tehnoloških voda iz deponije sa čistim vodama Paleškog potoka Kasetu I prekriti slojem gline debljine 1 m. Osim horizontalnog dijela, potrebno je postaviti glinu i na obodnom nasipu oko kasete I. Takođe je potrebno izgraditi novi horizontalni taložnik umjesto postojećeg taložnika. Dno novog taložnog kanala biće izgrađeno od slabopropusne i sabijene gline, preko koje se ostavlja HDPE folija debljine 2,5 mm. Na ovaj način će biti onemogućena infiltracija zagađenih tehnoloških voda u donje slojeve deponije.

Postojeći taložnik zatvoriti pomoću glinovitog materijala, preko gline se postavlja odgovarajući sloj humusa i vrši se rekultivacija zatravljivanjem. U nižim djelovima deponije, potrebno je izgraditi drenažne bunare, iz kojih će se pomoću pumpi ispumpavati voda do horizontalnog taložnika. Mjera 2 - praćenje nivoa i kvaliteta procjednih voda na i oko deponije Nizvodno od deponije postaviti sa obje strane rječnog toka odgovarajući broj pijezometara Mjera 3 - prečišćavanje zagađenih voda Paleškog potoka. - Izmještanje Paleškog potoka van zone uticaja deponije u Maljevcu kanalom obloženim HDPE folijom jugozapadno od deponije sa smjerom prema Borovičkom jezeru u koji će se ulivati. Na izlazu iz postojećeg kolektora postaviće se pumpa za vodu koja će pomoću potisnog cjevovoda sve procjedne vode prepumpati u horizontalni filter taložnik, gde će se dalje zajedno sa tehnološkom vodom koristiti za formiranje hidromješavine.

Mjera 3-Izmještanje Paleškog potoka

Zaključak Projektom proširenja deponije na Maljevcu dodatno se ne povećavaju već postojeći negativni uticaji na životnu sredinu. Ponuđena tehnološko-tehnička rješenja omogućavaju da se štetni efekti deponije saniraju, a ponegdje i potpuno otklone negativni uticaji iste na životnu sredinu. Sa ekološkog aspekta, planirani projekat nastavka odlaganja pepela i šljake na deponiji „Maljevac" za naredni period nastavka rada, je održiv i ekološki prihvatljiv, uz primjenu projektovanih mjera zaštite i ekološkog monitoringa, kao i mjera prevencije, otklanjanja, minimiziranja i svođenja u zakonske okvire potencijalnih negativnih uticaja na životnu sredinu.

Hvala na pažnji