BREGASTI MEHANIZMI

DEFINICIJA Bregasti mehanizmi - tročlani mehanizmi kod kojih jedan od članova ima oblik složene zakrivljene površine u prostoru (brega) i vezom višeg reda je povezan sa radnim elementom - podizačem. Osnovna karakteristika rada mehanizma je u tome što se najčešće uniformno obrtno ili translatorno kretanje brega transformiše u obrtno ili translatorno kretanje radnog člana mehanizma po nekom zadatom zakonu. Željeno kretanje podizača je obezbeđeno oblikom profila brega.

OSOBINE POZITIVNE OSOBINE mali broj članova malo prostora Veza drugog reda!!!! Moguća su dva relativna kretanja jednog člana u odnosu na drugi: Translacija (klizanje) u pravcu tangente Rotacija OSOBINE N = 3 P1 = 2, P2=1 S = 3 x (3 - 1) – 2 x 2 – 1 = 1 POZITIVNE OSOBINE mali broj članova malo prostora proizvode kretanje proizvoljnih karakteristika NEGATIVNE OSOBINE kinematički par višeg reda može prenositi manja opterećenja nego parovi nižeg reda habanje iziskuje kvalitetnije materijale i posebnu termičku obradu habanje menja konturu profila, a time i zakon kretanja radnog člana

PODELA PREMA VRSTI KRETANjA Kretanje brega: translatorno kretanje obrtno kretanje Kretanje podizača: obrtno - oscilatorno PREMA TIPU PODIZAČA Prema konturi kontaktne površine: šiljaste valjčaste ravne pečurkaste Prema položaju linije kretanja u odnosu na centar brega: centralne ekscentrične

PODELA PREMA TIPU BREGA Ravni: klinasti diskasti Prostorni: globoidni i buričasti cilindrični konični sferni Svi bregovi se mogu izvoditi kao periferni i žljebasti

PREMA OSTVARENJU KONTAKTA Dinamičkim zatvaranjem pomoću sile sopstvene težine opruge pneumatskog ili hidrauličkog uređaja Kinematičkim zatvaranjem geometrijskim vođenjem po žljebu udvajanjem bregova i podizača

KONSTRUKCIJA PROFILA BREGA Definisanje ciklusa definisanje parametara ciklusa – h i b (t), definisanje zakona kretanja podizača (S,V,A,J) Usvajanje konstruktivnih parametara osnovni krug – ro ( y0) ekscentar – e (ili O1O2 i l) i konstrukcija profila brega Optimizacija dinamičkih parametara i konstrukcije provera ugla pritiska a provera poluprečnika krivine r

RADNI CIKLUS Pokazuje kako se menja kretanje podizača u zavisnosti od ugla obrtanja brega. Glavne karakteristike ciklusa su: oblik (broj (koliko ih ima) i vrsta segmenata (dizanje, spuštanje ili mirovanje)), trajanje pojedinog segmenta (bi) opseg kretanja podizača (visina dizanja h).

ZAKONI KRETANJA – oblik segmenata (dizanje) Konstantna brzina Konstantno ubrzanje Harmonijska promena Cikloidna promena

ZAKONI KRETANJA – SVAJ dijagrami Konstantna brzina Loše – udari !!!!

ZAKONI KRETANJA – SVAJ dijagrami Cikloidna promena Dobro rešenje !!!! Ovo je tipično rešenje kod bregastih mehanizama!!!!!

KONSTRUKCIJA PROFILA BREGA - grafički Slučaj 1 Teorijski profil brega se dobija na osnovu položaja centara rolnice. Slučaj 1 Stvarni profil brega je obvojnica položaja rolnice. Stvarni profil

KONSTRUKCIJA PROFILA BREGA - grafički Slučaj 2 r0 r0 r0 Parametrar r0 (poluprečnik osnovnog kruga) je odabran!!!!

KONSTRUKCIJA PROFILA BREGA - grafički Slučaj 3 teorijski profil Slučaj 3 Parametri e i r0 (ekscentar i poluprečnik osnovnog kruga) su odabrani!!!! stvarni profil Prvo se nacrta krug poluprečnika ekscentra e i na njemu nanesu uglovi i za svaki međupoložaj. Iz odgovarajuće tačke na krugu se povuku tangente i na njih nanese prvo vrednost ro (tačke 1 - 10), a zatim u produžetku i vrednost si (tačke 1’ - 10’). Ovim se dobijaju centri rolnica na koje se zatim konstruiše obvojnica.

KONSTRUKCIJA PROFILA BREGA - analitički jednačina obvojnice Slučaj 1 s1 – ulaz (kretanje brega) s2 – izlaz (kretanje podizaca) Poznato (svaj dijagrami)

KONSTRUKCIJA PROFILA BREGA - analitički Slučaj 2 alfa – ulaz (kretanje brega) s – izlaz (kretanje podizaca) Poznato (svaj dijagrami):

KONSTRUKCIJA PROFILA BREGA - analitički Slučaj 3

UGAO PRITISKA Ugao pritiska zavisi od dve vrste parametara: kinematičkih - puta s i brzine radnog elementa vA; geometrijskih - ekscentriciteta e i poluprečnika osnovnog kruga ro (uočiti da je p = f(ro, e)).

R << r Rp << r POLUPREČNIK KRIVINE Odnos poluprečnika krivine brega rmin i poluprečnika rolnice R radnog člana je bitan za pravilno funkcionisanje brega R << r Odnos poluprečnika krivine brega rmin i poluprečnika alata Rp je bitan za pravilnu izradu brega Rp << r