Dr Slobodan Marić Služba porodične medicine DOM ZDRAVLJA BIJELJINA FIZIKA ULTRAZVUKA Dr Slobodan Marić Služba porodične medicine DOM ZDRAVLJA BIJELJINA

FIZIKA ULTRAZVUKA Ultrazvučni talas je posljedica mehaničke vibracije čija je frekvencija iznad 20000 Hz i on je nečujan za ljudsko uho. U medicinskoj dijagnostici se koristi ultrazvuk frekvencije od 2 Mhz do 12 Mhz.

FIZIKA ULTRAZVUKA 1880. godine su Jaque i Pierr Currie su otkrili otkrili piezoelektrični efekat Francuski naučnik Langevinu 1918 godine je primijenio obrnuti piezoelektrični efekat

NAČIN PROIZVODNJE UZ TALASA Elektrostrikcija Magnetostrikcija

Jačina ultrazvuka je mjera gustoće energije koja protiče kroz jedinicu površine u jedinici vremena i mjeri se u W/m2. U dijagnostici se upotrebljavaju prosječni intenziteti reda veličine nekoliko milivati po kvadratnom centimetru.

Ljudska tkiva nisu jednolična u pogledu širenja ultrazvučnih talasa pri prolazu tih talasa kroz tkiva dolazi do loma refleksije raspršenja apsorpcije energije

Refleksija ovisi o odnosu karakterističnih akustičnih impedancija tkiva na čijoj se granici ultrazvuk reflektira Ugao loma talasa na granici tkiva ovisi o odnosu brzina širenja u tim tkivima Apsorpcija i raspršenje ultrazvuka rastu s porastom frekvencije, tj. niže frekvencije su prodornije

U današnjim medicinskim ultrazvučnim uređajima upotrebljavaju se informacija o vremenu i smjeru povratka UZ talasa i amplitudi reflektiranog UZ talasa. Ostali podaci, popuz faze i ugla raspršenja se ne upotrebljavaju iako su u svijetu u toku istraživanja mogućnosti da se ta svojstva upotrijebe za karakterizacuju tkiva

DOPPLEROV EFEKT

ŠTETNOST ULTRAZVUKA Ukoliko je ultrazvuk velikog intenziteta, tj. jačine on na organizam djeluje toplotno kavitaciono mehanički

UZ SLIKA Ultrazvuk je (UVZ, Ehosonografija, ultrasonografija ) metoda oslikavanja unutrašnjih organa koja se temelji na principu refleksije ultrazvučnih talasa Neškodljivost ultrazvuka, koja je odavno dokazana, čini ga kao dijagnostičku metodu izbora za pregled većine organa i organskih sistema.

Definicija kvaliteta slike Eho je snimljen akustični signal. On je refleksija zvučnog pulsa emitovanog iz sonde. Prefiksi i sufiksi modifikuju kvalitet eha opisujući karakterisitike slike. Ehogeno opisuje organ ili tkivo koje je sposobno da stvara eha, odnosno reflektuje akustički zrak. Ovaj termin ne opisuje kvalitet slike. On se najcešće koristi da opiše relativnu tkivnu struktura (više ili manje ehogena nego druga tkiva). Odstupanja od normalnih ehogenih karakteristika mogu ukazati na patolško stanje ili lošu tehniku pregleda, kao što je nepravilno podešavanje aparature. Anehogeno (sonolucentno - transsonično) opisuje dio slike koji izgleda kao da je bez eha. Puna mokraćna bešika, zučna kesica puna zuči ili ciste izgledaju anehogeno. Hiperehogeno opisuje eha na slici svetlije nego okolna tkiva ili svetlije nego što je normalno za tkivo ili organ. Hipoehogeno opisuje dio slike koji nije toliko svjetao kao okolno tkivo ili je manje svijetao od normalnog. Ehopeno opisuje strukturu koja je manje ehogena ili ima nekoliko unutrašnjih eha (izmedu hipoehogene i anehogene). Izoehogeno opisuje strukture iste eho gustine. Svi ovi termini se mogu koristiti za poređenje eho struktura. Homogeno se odnosi na prikaz eha istih inteziteta. Homogeni dio slike može biti anehogen, hipo, hiper ili ehogen. Heterogeno opisuje tkivo ili strukturu organa koje imaju nekoliko različitih eho karakteristika. Normalna jetra, normalna slezina ili testisi imaju homogenu ehostrukturu, dok je normalan bubreg heterogen sa mnoštvom različitih eho struktura. Izosonoran (ranije upotrebljavan izraz je izoehogen )se odnosi na promjenu koja je iste ehogenosti kao i posmatrani organ, a na ekranu je iste boje kao posmatrani organ

Interpretacija ultrasonografskih karakteristika Tri definicije se najčešće koriste da bi se opisala unutrašnja eho gustina: cisticno, solidno i kompleksno.

UZ APARAT Moderni ultrazvučni aparati su vrlo složeni. Najčešće se sastoje od pretvarača (sonda) kućište aparata monitor te sa raznim dodacima kao što su štampač, CD pisač, video recorder

POSLJEDICE NA EMBRIO I FETUS Posljedice su termalne i mehaničke

PRAKTIČAN PRISTUP ULTRAZVUČNOM PREGLEDU EMBRIJA I FETUSA 1. upotrebljavati najniže moguće energije ultrazvučnih talasa.  2. B-mod (crno-bijeli UZV) ima najnižu izlaznu snagu i intenzitet. M-mod, te color doppler ima veće izlazne snage i može izazvati zagrijavanje tkiva pa se pregled treba početi sa crno-bijelim ultrazvukom, a upotrebljavati color i spektral doppler samo kad je potrebno. 3. trajanje ultrazvučnog pregleda treba biti što je moguće kraće

ZAKLJUČAK Izlaganje fetalnih tkiva ultrazvučnim talasima bez lokalnog zagrijavanja većeg od 1.5 ° C i pri normalnoj temperaturi tijela pacijentice (37°C) smatra se neškodljivim.  Izlaganje fetalnih tkiva ultrazvučnim talasima koje dovodi do povećanja temperature više od 4 °C duže od 5 minuta smatra se potencijalno opasnim.

SISTEMI ULTRAZVUČNIH UREÐAJA Ultrazvučni impulsi se u unutrašnjost tijela odašilju približno 1000 puta u sekundi. EHOi se na ekranu uređaja prikazuju: - A prikazom (Amplitude mode) - B prikazom (Brightness mode) - M prikazom (Motion mode)

OSNOVNI DIJELOVI ULTRAZVUČNOG UREÐAJA Ultrazvučni uređaj se, u osnovi, sastoji od Sonde odašiljačkog puls generatora kompenzacijskog pojačala upravljačke jedinice za fokusiranje digitalnog procesora sistema za prikaz

PRETVARAČ I ULTRAZVUČNI SNOP Pretvarač je naprava koja električne signale pretvara u mehaničke (ultrazvučne vibracije) i obratno Kad se aktivirani pretvarač prisloni na tijelo, on u tijelo emituje ultrazvučni snop U neposrednoj blizini pretvarača, snop je neravnomjeran zbog interferencije

ULTRAZVUČNE SONDE I SISTEMI PRETRAŽIVANJA Medicinska ultrazvučna sonda (ehoskopska sonda) je naprava koja se prislanja uz tijelo pacijenta i sadrži jedan ili više ultrazvučnih pretvarača. U većini slučajeva,sonda automatski, i to najčešće brže od tromosti oka, pretražuje unutrašnjost tijela (oko 20 slika u sekundi)

ULTRAZVUČNE SONDE I SISTEMI PRETRAŽIVANJA LINEARNE SONDE SEKTORSKE SONDE SONDE KOD KOJIH SE PRSTENASTIM PRETVARAČEM IZVODI FOKUSIRANJE, A NJIŠUĆIM OGLEDALOM PRETRAŽIVANJE KONVEKSNE SONDE POSEBNE SONDE: Intrakavitarne sonde (vaginalne, rektalne, uretralne, ezofagealne) Biopsione sonde - sa ugrađenim sistemom za punkciju ili adapterom Intraoperativne sonde – posebno pripremljene zbog sterilizacije

NEKI PROBLEMI UPOTREBE ULTRAZVUCNIH UREÐAJA Bitnu ulogu u detaljnosti i tačnosti ultrazvučne dijagnostike igra razlučivanje detalja Razlučivanje dijelimo na : lateralno (postranično) aksijalno (dubinsko) Kod danas uobičajenih ultrazvučnih uređaja za stvaranje slike se koristi samo amplituda (intenzitet) ehoa, dok se podaci o fazi i uglu raspršavanja uglavnom gube. Ipak se iskustvom može razlikovati tekstura tkiva, te se tako provodi jednostavna karakterizacija tkiva

Priprema i pregled pacijenta Potrebno je da pacijent ne jede i ne pije prije pregleda. Dobiti što više informacija: uput, laboratorija, izveštaj kliničara, rezultati prethodnih i srodnih ispitivanja. Postaviti konačnu dijagnozu ili uputiti pacijenta na dodatne preglede

HVALA NA PAŽNJI