Srpska despotovina Lazarevića i Brankovića

Posle Maričke bitke, turski vazali postali su srpski velikaši, kralj Marko Mrnjavčević, braća Dejanovići, Vizantija i Bugarska (podeljena na Trnovsku i Vidinsku Bugarsku) Nakon Kosovske bitke kneginja Milica, sa maloletnim sinovima Stefanom i Vukom postala je turski vazal Tada je najmoćniji srpski feudalac postao Vuk Branković, koji je pružao otpor do 1392.god. kada je morao da se pokori Turcima (umro je u turskom zatvoru 1397.god.)

Krajem 14.veka sultan Bajazit nastavio je sa osvajanjima Pokorio je 1393.god. Trnovsku Bugarsku, a zatim krenuo preko Dunava, u Vlašku Tamo je 1395.god došlo do bitke na Rovinama, protiv vlaškog vojvode Mirče Na Bajazitovoj strani su ratovali srpski velikaši: Stefan Lazarević, Marko Mrnjavčević, Konstantin Dejanović Bitku je preživeo samo Stefan Lazarević, Turci su poraženi, ali bez ozbiljnih gubitaka,

Sultan Bajazit (1360-1403) Poznat kao “jildirim” u prevodu “munja” Sultan 1389-1402

Sledeće 1396.god. organizovan je krstaški pohod protiv Turaka, koji je predvodio madjarski kralj Žigmund Luksemburški Došlo je do bitke kod Nikopolja, u kojoj su krstaši doživeli težak poraz Posledica ovog poraza bila je pad Vidinske Bugarske pod tursku vlast, čime je čitav istočni deo Balkanskog poluostrva, osim Carigrada pao pod tursku vlast U to vreme Stefan Lazarević je, kao verni turski vazal, dobio deo teritorija Vuka Brankovića

Početkom 15.veka veliku opasnost za tursku državu predstavljao je mongolski vojskovodja i osvajač Tamerlan On je stigao do Male Azije i podbunio je lokalne maloazijske vladare protiv sultana Došlo je do bitke kod Angore 1402.god. U bici su učestvovali Stefan Lazarević i sinovi Vuka Brankovića Grgur i Djuradj Turci su poraženi a sultan Bajazit je zarobljen i u zarobljeništvu je umro

Neposredna posledica ovog poraza bile su borbe oko upražnjenog sultanovog prestola, što je oslabilo Osmansku državu i omogućilo osamostaljivanje turskih vazala Na povratku iz bitke, Stefan Lazarević je u Carigradu od vizantijskog cara dobio titulu despota, prilikom ugovaranja braka sa njegovom rodjakom Titula despota tako postaje vladarska titula u Srbiji, čime je Stefan Lazarević uzdignut u odnosu na ostalu vlastelu Njegovu vlast osporio je Djuradj Branković, ali je poražen 1402.god. u bici kod Gračanice, sukobi su se okončali izmirenjem desetak godina kasnije

Despot Stefan Lazarević (1377-1427)

Prihvatio je i vazalne obaveze prema madjarskom kralju Žigmundu Luksemburškom, od koga je dobio na upravu Mačvu i Beograd (koji je od 1404.god. postao prestonica); on je bio formalno i vizantijski vazal, tako da je bio trostruki vazal(turski, ugarski, vizantijski) Despot Stefan Lazarević je postao i prvi član uglednog viteškog reda Zmaja, koji je osnovao kralj Žigmund i koji je okupljao najbolje evropske vitezove Oslanjanje na Ugarsku postaje važan deo srpske politike i omogućilo je nastavak srpske državne tradicije na tlu Ugarske i nakon srpskog osvajanja Posle smrti Balše III Balšića, 1421.god., nasledio je Zetu Pošto nije imao dece, imenovao je Djuradja Brankovića za svog naslednika, tako je došlo do ujedinjenja zemalja Lazarevića i Brankovića Despot Stefan umro je 1427.god.

Za vreme njegove vladavine došlo je do unapredjenja rudarstva, pre svega u Novom Brdu, u kojem se nalazila i velika dubrovačka trgovačka kolonija Razvoj rudarstva doveo je i do zakonskog uredjenja te oblasti, despot Stefan doneo je 1412.god. poseban Zakon o rudnicima U granicama srpske despotovine nalazila se i Srebrenica, najveći rudnik srebra u Bosni, koji je despot Stefan dobio od Ugarske U vreme njegove vladavine vrhunac dostiže i epoha moravske umetnosti

Despotova najvažnija zadužbina je manastir Manasija (Resava), u kojem je postojala Resavska škola, najvažniji prepisivački i prevodilački centar srpske despotovin Konstantin Filozof napisao je Žitije despota Stefana Lazarevića, dok je Grigorije Camblak napisao Žitije kralja Stefana Dečanskog Sam despot Stefan je napisao Slovo ljubve i Natpis na kosovskom mramornom stubu Monahinja Jefimija napisala je Pohvalu knezu Lazaru

Na početku vladavine despot Djuradj je morao Madjarima da vrati Mačvu i Beograd Turci su mu preoteli Golubac, na Dunavu i preoteli dolinu Morave. Zato je odmah počeo da gradi novu prestonicu, Smederevo, 1430.god. izgradjena je tvrdjava u Smederevu, u to vreme najveća ravničarska tvrdjava u Evropi Gradnja je obavljena u rekordnom roku, ali uz velike napore i teškoće, za šta narod optužio Djurdjevu ženu Irinu Kantakuzin, koja je u narodnom predanju ostala zapamćena kao „ Prokleta Jerina“.

Tokom 1438. i 1439.god. Srbija je bila izložena turskim pustošenjima, iako je despot Djuradj svoju kćerku Maru dao u harem turskog sultana Murata II, a 1439.god. zauzimaju Smederevo, to je I pad srpske despotovine Despot Djuradj se sklonio u Ugarsku, gde je radio na organizaciji krstaškog pohoda protiv Turaka

Pohod je započet krajem 1443. god Pohod je započet krajem 1443.god., uz učešće despota Djurdja, madjarskog kralja Vladislava i madjarskog velikaša Janoša Hunjadija Pohod je bio uspešan i sultan Murat II je pristao na sklapanje mira 1444.god., kojim je obnovljena Srpska despotovina, a despot Djuradj je obnovio vazalnu obavezu prema Turskoj

Situacija na Balkanu promenila se dolaskom na vlast sultana Mehmeda II Osvajača, 1451.god. Njegova vladavina imala je cilj da konačno pripoji balkanske oblasti Osmanskom carstvu Prva na udaru bila je Vizantija, koja je već odavno bila svedena na Carigrad sa okolinom

Sultan Mehmed II Fatih (Osvajač), turski sultan 1451-1481 Uveo je u Turskoj običaj “bratoubistva” radi očuvanja vlasti

29.maja 1453.god. osvojen je Carigrad, koji postaje turska prestonica (Istambul), tom prilikom poginuo je poslednji vizantijski car Konstantin XI Dragaš Već 1455.god. zauzeo je južno deo despotovine sa Novim Brdom 1456.god. pokušao je da osvoji Beograd, ali bez uspeha, grad je branio Janoš Hunjadi

Prikaz opsade Carigrada

Krajem 1456.god. umro je Djuradj Branković, a nasledio ga je sin despot Lazar Branković, ali je i njegova vladavina kratko trajala (1456-1458) U pokušaju da se očuva srpska država dogovoren je brak izmedju kćerke despota Lazara Brankovića i sina bosanskog kralja Stefana Tomaševića, koji je proglašen despotom 1459.god. Smederevo je bez borbe predato Turcima, to je bio definitivan kraj despotovine, a despot Stefan Tomašević beži u Bosnu.