Biološki aktivni sastojci hrane Pripremio Prof dr Midhat Jašić

Biološki aktivni sastojci hrane Biološki aktivni sastojci hrane su fiziološki aktivne tvari u hrani ili dodacim prehrani koji potječu iz biljnih i životinjskih izvora, a uključuju i nutritivne sastojke koji su pokazali da imaju korisnu ulogu u prevenciji bolesti i očuvanja zdravlja[1]. Tačno određene komponente iz hrane imaju potencijal u smanjenju rizika od nekih bolesti, kao što su metaboličkog sindroma bolesti probavnog sistema, kancera, osteoporoze, upale i drugih hroničnih bolesti. [1] Definicja ADA, američke asocijacije za prehranu

Biološki aktivni sastojci hrane Biološki aktivne spojevi hrane mogu biti Nutritivnog karaktera kao što su npr. aminokiseline, masne kiseline, neki ugljični hidrati (napr.beta-D-glukani, inozit, sorbitol), vitamini i minerali te Nenutritivnog karaktera kao što su: polifenoli, flavonoidi, klorofil, izotiocijanati, fitseotrogeni glikozidi, alkaloidi, steroli, karoteonoidi, i drugi. Vlaknasta struktura, dijetalna odnosno sirova biljna vlakna su po dogovoru iz 1993 godine priznata kao hranjiva tvar (nutrijent). Vitamini su različitog hemijskog sastava, Minerali su u sastavu helatnih spojeva Biološki aktivne komonente hrane Nenutrivne Nutritivne Polifenoli, karotenidi, akaloidi, biljni steroli itd Aminokiseline, masne kiseline, ugljični hidrati Prirodne toksiče tavri u hrani Vitamini i minerali Biolški aktivni sastojci hrane mogu biti nutritivne i nenutritvne tvari

Biološki aktivni sastojci hrane Tačno određene komponente iz hrane imaju potencijal u smanjenju rizika od nekih bolesti, kao što su metaboličkog sindroma bolesti probavnog sistema, kancera, osteoporoze, upale i drugih hroničnih bolesti. Biološki aktivne komponente hrane mogu da se dijele prema više kriterijuma: prema hemijskom sastavu, prema porijeklu, prema funkciji djelovanja na određene organe i tkiva u organizmu i prema formi ili prema farmaceutskom obliku ako se konzumiraju kao dodaci prehrani

Biološki aktivni sastojci hrane Prema porijeklu mogu biti: biljnog (karotenoidi,polifenoli, flavonoidi, betalaini, glikozidi,alkaloidi, saponini), animalnog (kolostrum, probiotici, proteini sirutke), mineralnog (Ca, Mg, J ) i iz mikroorganizama ( funkcionalne mikrobne kulture). različitog su hemijskog sastava Koriste se njihova trivijalna imena preko kojih se identificira i hemijski sastav, ali i biološka aktivnost. Često su sekundarni metaboliti biljaka ali i ostalih organizama. Mogu biti pigmenti koji daju boju hrani ( klorofili, flavonoidi, hemoglobin), tvari koje štitet biljke od herbivora ( polifenoli, terpeni i druge voštane tvari), tvari koje daju aromu i sl.

Biološki aktivni sastojci hrane Neke od biološki aktivne komponente hrane prvenstveno djeluju na probavni sistem kao što su dijetalna vlakna, te enzimi u hrani ( bromelain, papain, amilaze); neke djeluju na druge sisteme kao što su krvožilni (omega tri masne kiseline, vitamin K, ginko biloba), endokrini ( alfalipoična kiselina), nervni sistem ( derivati ksantina ) itd.

Biološki aktivni sastojci hrane Mogu biti u različitog fizikalnog stanja Ako se primjenjuju kao dodaci prehrani onda prema konzistenciji mogu biti u krutom, želatinoznom i tečnom stanju a prema farmaceutskom obliku mogu biti u formi tableta, kapsula, držeja, praškova, sirupa itd.