V Savjetovanje CG KO CIGRE Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja Prof. dr Milutin Ostojić, ETF Podgorica mr Martin Ćalasan, ETF Podgorica Budva, maj 2017. godine

M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja UVOD U neposrednoj blizini provodnika pod visokim naponom (prije svega 400 kV i više), izolatorima, spojnoj i ostaloj opremi, a koji se nalaze na otvorenom prostoru, električno polje je vrlo visokog intenziteta. Upravo visoke vrijednosti električnog polja dovode do proboja vazduha, što izaziva efekat korone. Efekti korone, pored jačine električnog polja, zavise i od vremenskih uslova u neposrednoj okolini i naročito su intezivni pri povećanoj vlažnosti vazduha.

M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja UVOD Dosadašnja istraživanja su pokazala da se najveća buka usljed korone pojavljuje na dalekovodima naponskog nivoa 220 kV i više. Efekti uticaja korone na vodove mogu se smanjiti adekvatnim izborom izolacije elemenata, periodičnim čišćenjem elemenata, zamjenom oštećenih dijelova energetskih elemenata, izbjegavanjem oštećenja provodnika idr. Takođe, efekti uticaja korone na vod mogu se smanjiti izborom užeta većeg presjeka ili korišćenjem više provodnika u snopu.

Procedura određivanja efekta korone M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja Procedura određivanja efekta korone 1. Odrediti naelektrisanja faza i srednji gradijent potencijala. jer je pretpostavljeno da je ukupno naelektrisanje snopa raspoređeno na n provodnika u snopu.

Procedura određivanja efekta korone M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja Procedura određivanja efekta korone 2. Odrediti maksimalni površinski gradijent provodnika u snopu je: Izračunate gradijente potencijala na površini pojedinih provodnika u snopovima po fazama treba uporediti sa kritičnim gradijentom potencijala proboja korone Gc, koji se računa pomoću Peek-ove formule:

Procedura određivanja efekta korone M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja Procedura određivanja efekta korone m - koeficijent svojstva provodnika mg - koeficijent hrapavosti provodnika u r.j, mt - koeficijent čistoće provodnika u r.j

Procedura određivanja efekta korone M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja Procedura određivanja efekta korone Mnoga istraživanja u vezi sa koeficijentom mt su sprovedena i obrađena u literaturi čiji su rezultati sumirani u Tabeli, u kojoj je mt definisan u skladu sa stepenom zagađenja provodnika i stanja u životnoj sredini.

M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja PRIMJER PRORAČUNA SREDNJEG, MAKSIMALNOG I KRITIČNOG GRADIJENTA NA POVRŠINI PROVODNIKA Primjenom prethodnog modela izvršen je proračun srednjeg, maksimalnog i kritičnog gradijenta na površini provodnika za dalekovod na dionici Čevo – Brezna i Kosanica – Pljevlja sa Y stubovima sa tri faze. Pošto u početku eksploatacije dalekovoda na provodnicima nema naboranosti može se smatrati da je odgovarajući koeficijent mg=0.95. Na dionici Čevo – Brezna nema značajnih zagađivača, pa se može smatrati da je koeficijent čistoće mt = 0.7.

M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja REZULTATI PRORAČUNA Rezultati proračuna srednjeg, maksimalnog i kritičnog gradijenta (nadmorska visina - 800m) Rezultati proračuna srednjeg, maksimalnog i kritičnog gradijenta (nadmorska visina - 1400m)

Rezultati proračuna Gc za različite vrijednosti mt M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja REZULTATI PRORAČUNA Rezultati proračuna Gc za različite vrijednosti mt Rezultati proračuna srednjeg, maksimalnog i kritičnog gradijenta za dvosistemski 400kV i 110kV dalekovod

M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja REZULTATI PRORAČUNA Povećanjem nadmorske visine, pri istim ostalim uslovima, kritični gradijent potencijala se smanjuje. To znači da je korona više izražena na većim nadmorskim visinama. Pored toga, vlažnost vazduha, magla i kiša stvaraju povoljne uslove za pojavu korone.

M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja REZULTATI PRORAČUNA Proračun je izveden za visinu donjih faza 400 kV i 110 kV vodova od 15 m, na nadmorskoj visini 1400 mnm, pri temperaturi 0 oC i za mt=0.7 i mg=0.95. Iz priloženih rezultata, koji su prikazani u Tabeli V, vidi se da u ovim uslovima ne dolazi do pojave korone, jer je maksimalni gradijent srednje faze 400 kV voda Gmax = 18.727 kV/cm manji od kritičnog gradijenta Gc = 20.150 kV/cm. Međutim, za koeficijent mt=0.6, kritični gradijent postaje Gc=17.271 kV/cm, tj. manji je od Gmax = 18.727 kV/cm, pa dolazi do pojave korone.

PROCJENA RADIO FREKVENTNIH SMETNJI M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja PROCJENA RADIO FREKVENTNIH SMETNJI Radioelektrične talase, koji se emituju provodnicima pod visokim naponom, zahvataju antene istovremeno sa elektromagnetskim poljem proizvedenim radio i TV emiterima. Ako su njihove frekvencije iste, a nivoi približni, prijem će biti ometan. Treba istaći da uticaj radioelektričnog šuma provodnika vrlo brzo slabi sa rastojanjem.

PROCJENA AKUSTIČNE BUKE (AUDIO SMETNJI) M. Ostojić, M. Ćalasan: Procjena vrijednosti korone 400kV dalekovoda Čevo-Brezna i 400kV+110kV dalekovoda Kosanica - Pljevlja PROCJENA AKUSTIČNE BUKE (AUDIO SMETNJI) Jedan od efekata korone je i zvučni efekat koji se javlja prilikom projave proboja vazduha u okolini vazdušnih (nadzemnih) vodova pod naponom. Buka koju izaziva korona ne može se pouzdano izračunati, a znatno pouzdaniji način je mjerenje na ivici koridora, tj. u graničnim tačkama u kojima se utvrđuje vrijednost buke

Hvala na pažnji!

Za uže 490/60 Broj užadi u snopu: 2 Prečnik užeta je 30.6mm, Poluprečnik snopa 23 cm Gsr=16.569 kV/cm za snop srednje faze Gmax=17.671 kV/cm za provodnik u snopu srednje faze Za uže 240/40, Broj užadi u snopu: 4 Prečnik užeta je 21.8mm, Poluprečnik snopa 14.15 cm Gsr=12.218 kV/cm za snop srednje faze Gmax=15.042 kV/cm za provodnik u snopu srednje faze