pripremio i obradio: Dr Sekula Vujović spec. urgentne medicine P R E L O M I pripremio i obradio: Dr Sekula Vujović spec. urgentne medicine

Definicija prekid kontinuiteta koštanog tkiva, često udružen sa oštećenjem mišića, krvnih sudova i nerava.

Znaci preloma nesigurni znaci (bol, otok i gubitak funkcije) sigurni znaci (deformacija, patološka pokretljivost i krepitacija-škripanje kostiju) Mogu biti prisutni: gubitak senzibiliteta, gubitak distalnog pulsa bledilo ili cijanoza ekstremiteta.

Podela i karakteristike preloma Prekid kontinuiteta koštanog tkiva može biti: potpun nepotpun – fisura (kod dece prelom tipa “zelene grančice”). Prema stanju kože i mekih tkiva prelomi mogu biti: zatvoreni i otvoreni prelomi. Prema načinu nastanka (etiologiji): traumatski, patološki i prelomi usled zamora. U odnosu na položaj prelomljenih fragmenata prelom može biti: nedislociran i dislociran (poremećena anatomija kostiju).

Prelom žbice na tipičnom mestu

Otvoren prelom golenjače

Otvoren prelom golenjače

Prelom skočnog zgloba

Kompresivni prelom drugog slabinskog pršljena

Prelom vrata butne kosti Najčešći oblik preloma kod starijih osoba. Nastaje pri padu na ravnu podlogu.

Prelom ramenjače

Vrste preloma prema izgledu prelomne linije

Dislokacija Može biti: ad latus (po širini u stranu), ad longitudinem (po dužini), ad peripheriam (prema periferiji), ad axim (prema osovini).

Lečenje preloma Prehospitalno i definitivno lečenje. Prehospitalno lečenje podrazumeva imobilizaciju na mestu povređivanja i transportnu imobilizaciju priručnim i standardnim sredstvima. Definitivno lečenje može biti neoperativno (imobilizacija gipsom, trakcija-osalna i kutana) i operativno (spoljna fiksacija i unutrašnja fiksacija-klinovi, zavrtnji, ploče, endoproteze)

Zarastanje preloma K A L U S Proces zarastanja prolazi kroz tri faze: inflamatorna faza, reparativna faza i faza remodeliranja. K A L U S

Prehospitalni postupak Pružanje prve pomoći kod povreda ekstremiteta, karlice i kičme na mestu povređivanja Transportna imobilizacija Kontrola krvarenja (otvoreni prelom) Sterilni zavoj na ranu (otvoreni prelom) Transportna imobilizacija podrazumeva dovođenje povređenog dela tela u stanje mirovanja u toku transporta.

I M O B I L I Z A C I J A Imobilizaciona sredstva pripremio i obradio: Dr Sekula Vujović spec. urgentne medicine

Definicija skup mera kojima se, koristeći imobilizaciona sredstva, povređeni deo tela za određeno vreme postavlja u prinudni položaj mirovanja.

Ciljevi imobilizacije Onemogućava naknadno povređivanje mekih tkiva, nerava, krvnih sudova, visceralnih organa Smanjuje bol i mogućnost nastanka traumatskog šoka Smanjuje rizik od nastanka embolije Održava hemostazu (pomaže kod privremenog zaustavljanja krvarenja) Sprečava širenje infekcije Obezbeđuje lakši transport povređenog

Indikacije za imobilizaciju Zatvoreni i/ili otvoreni prelom kosti i sumnja na prelom Povrede zgloba (iščašenje, uganuće, uvrnuće, istezanje…) Rana koja obilno krvari ili prostrana opekotina Smrzotine Opsežna nagnječenja mekih tkiva-kraš povrede

Vrste imobilizacije (podela prema nameni i vremenu upotrebe) Transportna (privremena) imobilizacija – štiti povređenog neposredno nakon povređivanja i za vreme transporta. Vremenski je ograničena. Obavlja se sredstvima kojima se trenutno raspolaže. Terapijska (definitivna) imobilizacija - primenjuje se u zdravstvenim ustanovama i podrazumeva neoperativno i operativno lečenje.

Opšta pravila za imobilizaciju <<Pravilo dvojke>> (dva lica pružaju pomoć, imobilišu se dva susedna zgloba, imobilizaciono sredstvo se pričvršćuje na dva mesta-iznad i ispod mesta preloma) Ne pomerati povređenog dok prelomi nisu imobilisani Imobilisati ekstremitet u fiziološkom položaju (smotuljak u šaku, lakat pod uglom oštrijim od 900, rame pod uglom od 900, koleno polusavijeno, stopalo pod uglom od 900 u odnosu na potkolenicu) ili u zatečenom položaju kada postoji jak bol (iščašenja i zglobni prelomi) Zabranjena je repozicija (nameštanje) preloma i/ili iščašenja Pre i nakon imobilizacije proveriti puls i senzibilitet (provera pulsa na 10 minuta) Transport do najbliže zdravstvene ustanove

Fiziološki položaj ekstremiteta Imobilisati u ovom položaju ukoliko stanje povrede to dozvoljava!!!

Imobilizacija u zatečenom položaju Iščašenja i/ili zglobni prelomi = JAK BOL

Vrste transportne imobilizacije 1 Imobilizacija priručnim sredstvima. 2 Imobilizacija standardnim sredstvima. 3 Imobilizacija šinama od gipsa i plastičnih masa.

Priručna sredstva sredstva na mestu povrede Trougla marama Daščice Štap Čvrst karton Skije Ćebe, veslo, puška…

Imobilizacija trouglom maramom

Standardna sredstva određenog oblika, veličine i namene Vakum udlage, pneumatske udlage, vakum madrac, MAST pneumatska odeća, cervikalna kragna, kratka i duga spinalna daska Kramerova šina određenog oblika, veličine i namene Ditrihsova udlaga Tomasova udlaga Volkmanova udlaga Nisenova šina

Standardna sredstva Vakum udlaga za potkolenicu i stopalo Vakum madrac Cervikalna kragna Vakum udlage različitih veličina (ruka, noga) Cervikalne kragne Vakum udlaga za lakatni zglob KED-Kendrick Extrication Device (za izvlačenje povređenog iz auta i imobilizaciju glave, vratne kičme i torzoa) Pneumatske udlage Duga spinalna daska Imobilizator za glavu

Torba za nošenje Kramerove šine Kramerova šina Torba za nošenje Kramerove šine

Tomasova udlaga

Sredstva od plastičnih masa i aluminijuma-ortoze Različite vrste ortoza za tačno određene delove tela kao i od aluminijuma koji se modelira prema ekstremitetu

Imobilizacija preloma gornjeg ekstremiteta Rame i nadlaktica Ruka priljubljena uz telo Lakat u fleksiji od 90 Podlaktica u neutralnoj poziciji Šaka okrenutog dlana prema grudnom košu Palac šake naviše

Imobilizacija preloma gornjeg ekstremiteta Podlaktica Imobiliše se zglob lakta i ručni zglob Standardna udlaga postavlja se sa strane preloma, a priručna obostrano-sa palmarne i dorzalne strane podlaktice U marami ruka je u poziciji kao i kod preloma nadlaktice Postavlja se mitela (okovratnik) Imobilizacija vakum udlagom

Imobilizacija preloma gornjeg ekstremiteta Šaka Imobiliše se u tzv. <<funkcionalnom položaju>> Ručni zglob i šaka u položaju držanja smotuljka od mekog materijala, zavoja ili mekane loptice. Postavlja se mitela (okovratnik) Imobilizacija daščicom

Imobilizacija preloma donjeg ekstremiteta Kuk i butna kost Povređeni je u ležećem položaju sa ispruženim nogama Standardne udlage se postavljaju sa donje strane ekstremiteta a priručne obostrano-sa spoljašnje i unutrašnje strane ekstremiteta Spoljašnja udlaga je duža i dopire do nivoa lakta istostrane ruke, a unutrašnja je kraća-do prepone Udlaga se fiksira trakama u pet tačaka: skočni zglob, koleno, kuk, karlica i kraj spoljne udlage Imobilizacija priručnim sredstvima-fiksacija u pet tačaka

Imobilizacija preloma donjeg ekstremiteta Potkolenica Imobiliše se koleni i skočni zglob Važe svi principi kao kod preloma natkolenice samo što su udlage kraće Obavezno proveravati puls arterije dorzalis pedis i arterije tibijalis posterior Imobilizacija priručnim sredstvima-fiksacija u pet tačaka

Imobilizacija preloma donjeg ekstremiteta Skočni zglob i stopalo Imobilišu se u tzv. <<funkcionalnom položaju>> Stopalo zaklapa pravi ugao u odnosu na potkolenicu. Udlage se postavljaju ispod nivoa kolena i celom dužinom se fiksiraju trakom ili zavojem. Imobilizacija priručnim sredstvima-fiksacija celom dužinom

Imobilizacija preloma kičmenog stuba Vratni, grudni i slabinski deo kičmenog stuba Imobiliše se uvek kada postoji sumnja na povredu Proveriti pulseve, senzibilitet i mogućnost pokreta gornjih i donjih ekstremiteta Glava se fiksira obostrano rukama (sumnja na povredu vratnog dela kičme) Ne dozvoliti rotaciju i fleksiju glave Postaviti cervikalnu kragnu Zabraniti pokrete povređenog Imobilizacija cervikalnom kragnom

Obostrana fiksacija dlanovima

Fiksacija priručnim sredstvima

Prenos povređenog na spinalnu dasku Za prenos povređenog na spinalnu dasku neophodno je prisustvo tri ili četiri osobe Pored povređenog se postavi duga spinalna daska Prva osoba (kordinator) fiksira glavu i vrat u neutralnoj poziciji Osobe broj dva i tri kleče pored povređenog sa suprotne strane u odnosu na spinalnu dasku Osoba broj dva obuhvata rukama povređenog za suprotno rame i iznad predela karlice Osoba broj tri obuhvata rukama povređenog za suprotno koleno (ili skočni zglob) i predeo karlice Na komandu kordinatora istovremeno rotiraju (povlače) telo povređenog Treća osoba zatim podupire spinalnu dasku ispod tela povređenog Na ponovnu komandu kordinatora istovremeno spustaju telo povređenog na spinalnu dasku Glava se fiksira imobilizatorom Telo povređenog se fiksira trakama u najmanje tri tačke (preko ramena, karlice i potkolenica) Na ovaj način povređeni se prenosi na transportna nosila i tako dalje bezbedno transportuje do zdravstvene ustanove

Prenos povređenog na spinalnu dasku i nosila

Imobilizacija preloma karlice Osnovni principi Imobiliše se na tvrdoj podlozi Ležeći stav na leđima Noge i trup se mogu fiksirati kružnim trakama Imobilizacija vakum madracom

Stabilizacija karlice

Imobilizacija preloma ključne kosti Osnovni principi Imobiliše se direktnom fiksacijom kosti ili fiksacijom čitavog gornjeg ekstremiteta Direktna fiksacija se postiže “osmicom”- traka od mekog materijala koja sa prednje strane prelazi preko obe ključne kosti, a sa zadnje se ukršta između lopatica ili se fiksira gotovim-modeliranim osmicama Zatezanjem zadnjih krajeva dozira se pritisak na prelomljenu kost-fragmente Imobilizacija ključne kosti

Imobilizacija ključne kosti

Imobilizacija uganuća 1. 2. 3. 4. Fiksacija zgloba u fiziološki položaj Lokalna aplikacija leda Kompresija zgloba Elevacija ekstremiteta

Imobilizacija iščašenja Poštovati sve principe imobilizacije kao kod preloma 1 Zabranjena repozicija 2 Imobilisati u zatečenom položaju 3

Imobilizacija otvorenih preloma 3. 2. 1. Zaustaviti krvarenje Imobilisati u zatečenom položaju-fragmenti kosti se ne reponiraju Preko rane staviti sterilnu gazu-zonu rane zaštititi mekim bandažom

Literatura Grbić R., Tabaković D. Imobilizacija i imobilizaciona sredstva In: Aleksandar Pavlović, Prva pomoć. Beograd: Obeležja; 2007. p. 252-63. Buždon P., Bumbaširević M. Povrede koštano-zglobnog sistema In: Dragan Vučović, Urgentna medicina. Beograd: Obeležja; 2002. p. 235-42. Bumbaširević M., Povrede šake In: Dragan Vučović, Urgentna medicina. Beograd: Obeležja; 2002. p. 258. Campbell J.E. Log-Rolling the Supine Patient onto a Long Backboard In: International trauma life support for Prehospital Care Providers. Sixth Edition. New Jersey: by Pearson Education Inc.; 2008. p. 194-97. Simeunović S. Trauma koštano-zglobnog sistema In: Vodič za prehospitalno zbrinjavanje povređenog pacijenta. Beograd: Obeležja; 2007. p. 73-7.

Pitanja ?

Hvala na pažnji ! Dr Sekula Vujović spec. urgentne medicine