Srbija u doba Nemanjića

Novo jačanje Raške Slabljenjem moći Duklje, krajem 11.veka, politički centar srpske državnosti ponovo postaje Raška Prvu polovinu 12.veka obeležila je vladavina dinastije Vukanovića, čiji je osnivač bio veliki župan Vukan, vladari ove dinastije imali su titulu velikog župana Vukanovići su vodili antivizantijsku politiku, u borbi protiv Vizantije oslanjali su se na Madjarsku, što je dovodilo do intervencija vizantijskih careva

Dolazak Stefana Nemanje na vlast Sredinom 12.veka političku situaciju u Srbiji odredjivali su odnosi Vizantije i Ugarske Dolaskom Manojla I Komnina 1143.god., Vizantija odlučujuće utiče na izbor velikih župana 1163.god. Manojlo Komnin smenio je župana Desu i na vlast doveo Tihomira, Zavidinog sina Ostala braća bila su: Miroslav, Stracimir i Nemanja, koji su dobili na upravu udeone kneževine. Nemanjina porodica poticala je iz Duklje, gde se Nemanja rodio oko 1113.god. u Ribnici

Nezadovoljan svojim položajem, najmladji brat Nemanja pobunio se protiv brata 1166.god. Nemanja je porazio Tihomira u bici kod Pantina 1168.god. i došao na vlast, kao rodonačelnik dinastije Nemanjića Tihomir se udavio u bekstvu, a Nemanja se pomirio sa preostalom braćom

Stefan Nemanja je vladao od 1168. do 1196.god. U početku je vodio neprijateljsku politiku prema Vizantiji i došao u sukob sa carem Manojlom I., tražeći oslonac u Veneciji i Svetom rimskom carstvu, ali je zarobljen i odveden u Carigrad Vraćen je na vlast, obavezavši se na pokornost

Osvajanja Smrt Manojla I Komnina označava promenu politike prema Vizantiji, osamostaljivanje i teritorijalno širenje On je pripojio Raškoj: Zetu (sa gradovima, uključujući Kotor), Travuniju, Zahumlje, teritorije oko Zapadne, Južne i Velike Morave, Kosovo i delove Albanije Pokušao je da osvoji Dubrovnik, ali bez uspeha Detaljan opis osvajanja nalazi se u Žitiju Sv. Simeona od Stefana Prvovenčanog

1189.god. sastao se u Nišu sa nemačkim carom Fridrihom I Barbarosom, sa nadom da će postići politički savez protiv Vizantije, ali do dogovora nije došlo Vizantija je 1190.god. ponovo zaratila protiv Srbije, srpska vojska poražena je na Moravi, ali je Nemanja uspeo da sačuva dobar deo svojih osvajanja i morao je da prizna vrhovnu vlast Vizantije

Stefan Nemanja (Ribnica 1113.god.?-Hilandar 1199/1200.god. Freska iz manastira Bogorodica Ljeviška (14.vek)

Da bi učvrstio veze sa Vizantijom, srednjeg sina Stefana oženio je vizantijskom princezom Evdokijom, odredjen je za prestolonaslednika, dobio je vizantijsku dvorsku titulu sevastokratora Tom odlukom prekršeno je pravilo primogeniture, po kojem najstariji sin (Vukan) nasledjuje vlast Vukan je u to vreme upravljao Dukljom, dok je najmladji sin Rastko dobio na upravu Hum, dok se nije zamonašio i uzeo monaško ime Sava.

Verska politika Stefan Nemanja je proterao bogumile, jeretičko učenje nastalo u Bugarskoj Proterani bogumili su zaštitu našli u Bosni, gde su osnovali “crkvu bosansku” Stefan Nemanja je sagradio veliki broj manastira; najznačajnija zadužbina je manastir Studenica, zatim manastir Djurdjevi Stupovi, Svetog Nikole kod Kuršumlije Krajem Nemanjine vladavine nastala je najstarija srpska ćirilična knjiga, Miroslavljevo jevandjelje, posvećena Nemanjinom bratu humskom knezu Miroslavu, kao i Vukanovo jevandjelje.

1196.god. Stefan Nemanja se odrekao prestola u korist sina Stefana Nemanjića On se tada zamonašio i uzeo monaško ime Simeon, odlazi najpre u Studenicu, a zatim i na Svetu Goru, gde je sa sinom Savom 1198.god. podigao manastir Hilandar. Nekoliko godina nakon Nemanjine smrti, Sava je doneo njegove mošti iz Hilandara u Srbiju i sahranio ih u manastiru Studenica. Uspostavljen je kult Svetog Simeona, kao zaštitinika srpske države i osnivača „svetorodne dinastije Nemanjića

Djurdjevi stupovi Posvećen Sv.Djordju Izgradjen je 1171.god. iznad Novog Pazara, u Starom Rasu Pod zaštitom je UNESKO

Studenica Sagradjena je 1190.god. Pod zaštitom UNESKO

Hilandar Nalazi se na Atosu, trećem kraku poluostrva Halkidiki Jedan od 20 svetogorskih manastira

Vladavina Stefana Nemanjića (1196-1228) veliki župan 1196-1217, kralj 1217-1228 Dolaskom Stefana na vlast prekršeno je pravilo primogeniture, zbog čega je došlo do sukoba Vukana i Stefana U taj sukob umešale su se i susedne države 1202.god. Vukan je uz pomoć Ugarske zbacio Stefana sa vlasti, dobio titulu velikog župana, a madjarski kralj Emerik uzeo je titulu kralja Srbije, Vukan je tako postao madjarski vazal, dok se Stefan sklonio u Bugarsku Već 1203.god. došlo je do sukoba Bugara i Madjara oko granica u istočnoj Srbiji, Madjari su se povukli, Stefan se vratio na vlast u Srbiji krajem 1204. ili početkom 1205.god., a Vukan se vratio u Duklju Do izmirenja braće došlo je posredstvom Save Nemanjića, na pomirenje su uticale pre svega promenjene okolnosti na Balkanu nakon IV krstaškog rata

Vukan Nemanjić (godine rodjenja i smrti su nepoznate) Veruje se da crnogorsko pleme Vasojevići vodi poreklo od Vukana Nemanjića

Pad Vizantije 1204.god. dramatično je promenio kartu Balkana Umesto Vizantije u Carigradu je osnovano Latinsko carstvo Zapadni krstaši su još osnovali Solunsku kraljevinu, Atinsko vojvodstvo i Kneževinu Ahaju (na Peloponezu) Kao nastavljač vizantijske tradicije osnovano je Nikejsko carstvo ( u Nikeju se sklonio i carigradski patrijarh) Grci su osnovali i Epirsku despotovinu

Iskoristivši sukobe izmedju Bugarske i Latinskog carstva, 1208. god Iskoristivši sukobe izmedju Bugarske i Latinskog carstva, 1208.god. Stefan Nemanjić je proširio granice Srbije Osvojio je gradove: Niš, Vranje, Prizren i uspostavio granicu na Šar planini

Stefan Nemanjić (oko 1165-1228)

Proglašenje Srbije za kraljevinu Nakon pada Vizantije Stefan Nemanjić je oterao Evdokiju sa dvora Obezbedio je sebi podršku Venecije, oženivši se Anom Dandolo, unukom mletačkog dužda Stefan je želeo da dobije kraljevsku krunu, ali se Ugarska tome protivila

Ugarski kralj je sebe smatrao kraljem Srbije (od 1202. god Ugarski kralj je sebe smatrao kraljem Srbije (od 1202.god.), opravdavajući to Vukanovim potčinjavanjem Ipak, 1217.god. papa Honorije III je preko legata (izaslanika) poslao kraljevsku krunu u Srbiju Krunisanje Stefanovo za kralja obavljeno je u manastiru Žiči (zadužbina Stefana Nemanjića) Od tada se Stefan naziva Prvovenčani (prvi koji je ovenčan kraljevskom krunom)

Dobijanje autokefalnosti Državna i politička nezavisnost nije bila potpuna ako nije postojala odgovarajuća crkvena samostalnost Do 1219.god. pravoslavna crkva u srpskoj državi bila je potčinjena Ohridskoj arhiepiskopiji, dok su katoličke biskupije u Primorju bile potčinjene nadbiskupijama u Dubrovniku i Baru 1219.god. Sava Nemanjić je uspeo od nikejskog patrijarha da izdejstvuje autokefalnost (samostalnost) srpske crkve

Sava je postao arhiepiskop “srpskih i pomorskih zemalja” Prvo sedište arhiepiskopije bilo je u manastiru Žiči Pored tri stare episkopije (Raška, Prizrenska, Lipljanska), on je osnovao osam novih Sava je bio arhiepiskop do 1233.god., kada ga je nasledio njegov učenik Arsenije Sava je bio autor manastirskih tipika (Karejski i Studenički) a preveo je i zbornik grčkih crkvenih i gradjanskih zakona, pod nazivom Nomokanon (Krmčija, Zakonopravilo)

Rastko (Sava) Nemanjić (1174/1175-1236)

Žiča Gradjen od 1206.do 1221.god. Do kraja 13.veka manastir je bio sedište arhiepiskopije Tada je stradao u naletu Mongola