Rimske provincije na Balkanskom poluostrvu

Starosedeoci Grci i Rimljani su starosedeoce Balkanskog poluostrva smatrali varvarima Na širem prostoru Balkana živeli su: Iliri, Autarijati, Dardanci, Tračani, Tribali, Mezi i Skordisci Ova plemena su rano došla u dodir sa grčkom kulturom, koja se širila iz grčkih kolonija na obalama Jadranskog mora Kasnije su uspostavljene i čvrste veze sa Makedonijom

Rimsko osvajanje Rimljani su u dodir sa starosedeocima na Balkanskom poluostrvu došli u drugoj polovini 3.veka p.n.e. U to vreme se na istočnoj obali Jadrana uzdigla Ilirska kraljevina, sa prestonicom u gradu Skodri, na obali Skadarskog jezera Iliri su bili poznati po gusarenju, do sukoba sa Rimljanima je došlo kada su ilirski gusari počeli da pljačkaju rimske trgovačke brodove Rimljani su porazili ilirsku državu, na čelu sa kraljicom Teutom u Prvom ilirskom ratu (229-228.god. p.n.e.), kada su Rimljani uspostavili kontrolu nad delom ilirske teritorije pod nazivom Ilirik. Rimljani su pobedili Ilire i u Drugom ilirskom ratu 219.god. p.n.e Pobeda nad Teutom označila je početak širenja rimskog uticaja, severno od Grčke i Makedonije, ka reci Dunav i Panoniji Najveću prepreku na tom putu predstavljali su Dardanci, koji su živeli na jugu današnje Srbije, i Skordisci (Kelti), koji su živeli na prostoru Srema i Podunavlja. Rimska vojska, predvodjena Skribonijem Kuronom, je 73.god. p.n.e. pregazila Dardaniju i stigla do Dunava, tako je Skribonije Kuron bio prvi rimski vojskovodja koji je stigao do Dunava.

Rimsko osvajanje Balkanskog poluostrva završeno je u vreme Oktavijana Avgusta, koji je proširio vlast Rima do Dunava Car Trajan je preduzeo dva uspešna pohoda na Dakiju (101-102; 105-107) Ovim pohodima prethodili su obimni gradjevinski radovi; najpre je 100 godine prosečen put kroz Djerdap, a 105.god. sagradjen je čuveni Trajanov most kod današnjeg Kostolca

Provincije Rimljani su na osvojenoj teritoriji osnovali nekoliko provincija Veći deo Srbije, severozapad Bugarske, severna Makedonija pripadao je Gornjoj Meziji Oblasti oko gradova Pirot i Dimitrovgrad pripadale su provinciji Trakiji Zapadna Srbija je sa današnjom Bosnom, Crnom Gorom i jadranskom obalom činila provinciju Dalmaciju Severozapadna Srbija, odnosno Srem, pripadali su provinciji Donja Panonija

Rimski gradovi Rimljani su na Balkanu osnovali čitav niz gradova Ovi gradovi su imali značajnu ulogu u romanizaciji starosedelaca (širenju rimske kulture i civilizacije) Najznačajniji gradovi na području Gornje Mezije bili su: Singidunum, Viminacijum, Naisus i Skupi

Singidunum (Beograd) i Viminacijum (Kostolac) nalazili su se na Dunavu, na mestima nekadašnjih keltskih naselja. Jezgra oba grada činili su vojni logori, njihova osnovna funkcija bila je odbrana Dunavske granice (limesa) Viminacijum je bio sedište namesnika Gornje Mezije

Singidunum su u 3.veku p.n.e. osnovali Skordisci (keltsko pleme) U 1.veku Rimljani su na tom mestu izgradili kastrum (utvrdjenje) i izgradili most, koji je povezivao Singidunum sa Taurunumom (Zemun) Osnovna funkcija bila je odbrana od napada varvara (pre svega Dačana)

Konzervirani ostaci rimskog kastruma

Viminacijum

Značaj Naisusa bio je u tome što je ležao na raskrsnici puteva, koji su povezivali dunavski limes sa obalom Jadranskog mora. Luksuzno predgradje Naisusa bilo je naselje Medijana Naročit značaj stekao je u 4.veku, kao rodno mesto cara Konstantina Nedaleko od Naisusa nalazio se i grad Remesijana (Bela Palanka), koji je u 4.veku postao centar širenja hrišćanstva Skupi (Skoplje) bio je najveći grad na jugu Gornje Mezije

Od gradova u Dalmaciji i Panoniji značajni su Sirmijum i Salona Sirmijum je od 2.veka bio prestonica Donje Panonije, a 293.god. postao je prestonica rimskog cara Galerija, zato što se nalazio u blizini dunavskog limesa, koji su ugrožavali varvari U 4.veku grad je bio prestonica prefekture Ilirik Sirmijum je bio sedište i jedne od hrišćanskih episkopija, episkop Irinej stradao je u Dioklecijanovim progonima

Car Galerije je sagradio veliku carsku palatu Felix Romuliana u Gamzigradu, svom rodnom mestu, posvetivši je majci Romuli Palata je istovremeno bila i njegova rezidencija

Maketa Sirmijuma(u njemu je rodjeno 7 rimskih careva)

Salona

Felix Romuliana

Putevi Balkansko poluostrvo bilo je prekriveno razgranatom mrežom puteva, koji su povezivali Italiju i zapadne provincije sa istočnim provincijama Trase rimskih puteva podudaraju se sa modernim saobraćajnicama

Via militaris (Vojni put) je put koji je polazio iz Singidunuma, kroz Viminacijum, Naisus, Serdiku (Sofija), Hadrijanopolis (Jedrene) do Konstantinopolisa Izgradjen je u vreme Tiberijeve vladavine Jedan krak vodio je do ušća Dunava u Crno more, a jedan krak do današnjeg Soluna i obale Egejskog mora

Via Militaris