КRIMINOLOGIJA SA PENOLOGIJOM - PREDAVANJA - Doc

Презентација на тему: "КRIMINOLOGIJA SA PENOLOGIJOM - PREDAVANJA - Doc"— Транскрипт презентације:

1 КRIMINOLOGIJA SA PENOLOGIJOM - PREDAVANJA - Doc
КRIMINOLOGIJA SA PENOLOGIJOM - PREDAVANJA - Doc.dr Milutin Ateljević

2 КRIMINOLOGIJA - PREDAVANJA - 7. nedelja Doc
КRIMINOLOGIJA - PREDAVANJA - 7.nedelja Doc.dr Milutin Ateljević

3 POJAVNI OBLICI KRIMINALITETA

4 IMOVINSKI KRIMINALITET
Imovinski delikti su vrsta krivičnih djela kojima se ugrožavaju imovinska prava gradjana i drugih pravnih subjekata. Ovi delikti spadaju u vrstu klasičnog kriminaliteta. Po obimu čine najbrojniju vrstu krivičnih djela i vid delinkvencije gdje postoji najveći stepen profesionalizacije. Izvršioci ovih dela, posle silovanja, u najvećem dijelu su povratnici (oko 30%).

5 VRSTE IMOVINSKIH DELIKATA
Imovinske delikte možemo razvrstati na: a) klasične delikte; b) delikte sa elementom fizičkog nasilja; c) prevarne delikte; i d) delikte bez motiva koristoljublja.

6 a) Klasični imovinski delikti
U ove delikte spadaju sve vrste krađa i drugi oblici nezakonitog prisvajanja tuđe pokretne i nepokretne imovine.

7 S obzirom na vrijednost, vrijeme i način izvršenja, može biti:
a) sitna krađa; b) obična krađa; c) teška krađa; i d) razbojnička krađa. Sitna krađa predstavlja krivično djelo gdje je predmet prisvajanja stvar male vrijednosti. Teška i razbojnička krađa su kvalifikovani oblici krađe.

8 Teška krađa podrazumijeva krađu:
a) izvršenu provaljivanjem i obijanjem; b) za vrijeme elementarnih nepogoda; c) na posebno drzak i opasan način; d) ako je ukaradeno dobro veće vrijednosti; e) ako su krađom ugrožena neka opšta društvena dobra (šume, divljač, ribe i sl.); f) u sprezi sa organizovanim kriminalitetom.

9 b) Imovinski delikti fizičkog nasilja
U ove delikte spadaju najteži oblici ove vrste krivičnih djela kod kojih su fizička sila i pretnja prema žrtvi osnov metoda i sredstava izvršenja delikta. Tu spadaju: razbojništvo; razbojnička krađa; iznuda i ucena. Razbojništvo podrazumeva oduzimanje i prisvajanje tuđe pokretne stvari primenom grube sile ili ozbiljne pretnje na život i tijelo. Razbojnička krađa je krađa kada izvršilac bude zatečen pri izvršenju krađe upotrebi silu ili ozbiljnu pretnju prema drugom da bi zadržao ukradenu stvar.

10 Reket – savremeni vidovi reketarstva, u krivičnom pravnom smisli ucjene i iznude.
Reket je posebna vrsta kriminalne rente, oblik profesionalnog kriiminaliteta zasnovan na sistemu prinude i nasilja. To je ,,utjerivanje duga” u oblasti profesionalnog kriminaliteta.

11 c) Prevarni imovinski delikti
To su krivična djela prevarnog karaktera koje izvršilac učini pribavljanjem pokretnih stvari koje su mu povjerene (utaja) ili pribavljanjem kakve imovinske koristi dovođenjem i održavanjem u zabludi (prevara), te lažnim prikazivanjem ili prikrivanjem činjenica na osnovu kojih se mogu dobiti krediti, subvencije ili druge pogodnosti i sl.

12 d) Ostali oblici U ostale oblike spadaju oni delikti, koji nemaju prevashodno koristoljubivi motiv, ali se njima onemogućavaju ili oštećuju određena imovinska prava drugih (oduzimanje tuđe stvari, uništenje ili oštećenje tuđe stvari i sl.).

13 3) PRIVREDNI KRIMINALITET
Privredni kriminalitet je vrsta delinkvencije i tipologija kriminalnih pojava uslovljena povredama propisa u privrednom i finansijskom poslovanju. Krivičnopravne definicije su najčešće i one suštinu pojma svode na normativističko shvatanje. Začetnik takvog shvatanja je Alzberg, koji koristi termin privredno krivično pravo.

14 S.Pihler razlikuje ekonomski i privredni kriminalitet, smatrajući privredni kriminalitet širim pojmom, a ekonomski posebnim oblikom. On pod privrednim kriminalitetom podrazumeva: a) pojave ekonomskog kriminaliteta, b) delikte protiv službene dužnosti i c) imovinska krivična djela. Kriminološke i sociološke definicije privredni kriminalitet definišu nešto šire, uključujući u taj pojam, pored krivičnih djela, i privredne prestupe i prekršaje u funkcionisanju sistema

15 a) U širem smislu, privredni kriminalitet podrazumijeva delinkvenciju fizičkih i pravnih lica u oblasti finansijskog pravnog poslovanja (krivična djela, prestupe i prekršaje); b) U užem smislu, podrazumijeva samo krivično - pravne privredne i finansijske delikte, a isključuje prestupe i prekršaje. Privredni prestupi su neki blaži vidovi privredne delinkvencije.

16 U pitanju je veoma masovna društvena pojava povrede pravila o privrednom ili finansijskom poslovanju od strane pravnog ili odgovornog lica, sa štetnim posledicama po privrednu organizaciju ili društvenu zajednicu. Razlike između krivičnih djela i privrednih prestupa su trojake: a) stepen društvene opasnosti privrednih prestupa je manji, nego kod krivičnih djela; b) kod krivičnih djela odgovorna su samo fizička lica, a kod privrednih prestupa, i fizička i pravna lica; c) kod krivičnih djela osnovni princip odgovornosti je subjektivna odgovornost, a kod privrednih prestupa za odgovornost je dovoljna samo pravna određenost prestupa.

17 Najčešći oblici privrednih prestupa su djela nezakonitog ostvarivanja prihoda i privilegija.
To se posebno odnosi na prestupe i prekršaje u carinskom i deviznom režimu, kod investicionih ulaganja, izbegavanja plaćanja poreza i doprinosa, zloupotrebe povjerenja i sl.

18 Sankcije za privredne prestupe su kazne i zaštitne mjere.
Kazne su u principu novčane, a zaštitne mjere se najčešće svode na oduzimanje protivpravne koristi. Opšte karakteristike privrednog kriminaliteta a) složenost i dinamičnost pojavnih oblika; b) koristoljublje kao motiv, c) specijalizacija izvršilaca; d) pretežnost profesionalne orjentacije; e) dela se vrše kontinuirano i planski;

19 f) većina krivična djela se izvršava u nekom obliku saučesništva – tj
f) većina krivična djela se izvršava u nekom obliku saučesništva – tj. organizovano; g) u objekte i sredstva koja koristi privredni kriminalitet spadaju različiti oblici imovine, na primjer : naturalni, u vidu materijalnog predmeta, stvari ili roba u vlasništvu; novčani, u vidu falsifikovanja, gotovinskog ili bezgotovinskog plaćanja u prometu; korišćenje prava, ovlašćenja i moći na različitim nivoima nosioca ovlašćenja i kontrolnih funkcija;

20 h) ovim oblikom kriminaliteta ugrožene su brojne privredne oblasti, posebno:
proizvodnja, skladišna delatnost, transport i špedicija, trgovina, finansije, platni promet, bankarski sistem i dr.; i) izuzetno visoka tamna brojka kriminaliteta; j) najčešća dokazna sredstva su dokumenti (fakture, računi, izvodi, završni računi i dr. k) najčeši izvršioci su službena i odgovorna lica u privrednom i finanasijskom poslovanju.

21 Uzroci privrednog kriminaliteta su raznoliki.
Neki od njih zaslužuju posebnu pažnju: a) tranzicioni faktori; b) netransparentnost globalnih procesa privatizacije; c) profitni cilj i društvena tolerancija.

22 Vrste privrednog kriminaliteta
delikti zlupotrebe moći – položaja i ovlašćenja; delikti finansijskih prevara; c) kriminalitet “belog okovratnika” i delikti korupcije; d) delikti krijumčarenja i nedozvoljene trgovine.

23 4) ORGANIZOVANI KRIMINALITET
To je vrsta delinkvencije ,,privrednog tipa” i tipologija kriminalnih pojava vezana za aktivnost profesionalnih kriminalnih organizacija. Najvažnije karakteristike: a) kriminalna organizacija – kriminalni sindikati; b) hijerarhija – odgovornost i subordinacija; c) mrežna struktura; d) fleksibilnost u radu;

24 e) infiltriranje u državne i privredne strukture;
f) veza sa organima vlasti i drugim institucijama; g) nasilje kao metod; h) profit kao cilj; i) profesionalizam kao karakteristika; j) transnacionalni karakter; k) izražena društvena opasnost; l) mnoštvo raznovrsnih oblika; lj) izdvajanje rukovodnih od operativnih djelova sistema; m) posebnosti u formama kriminalnog organizovanja i dr.

25 4.2.) Vrste kriminalnih organizacija i grupa:
Prema stepenu unutrašnje čvrstine i načina delovanja organizovanog kriminaliteta, Interpol izdvaja četiri tipa kriminalnih organizacija:

26 a) Prvi je tradicionalni, koji čine mafijaške porodice, organizovane po principu hijerarhije, sa strogim unutrašnjim pravilima života i normi ponašanja, sa izvesnom raznovrsnošću zakonitih i nelegalnih aktivnosti; b) Drugi tip čine tzv, profesionalne organizacije, specijalizovanih članova, s ciljem ispunjavanja određenih zločinačkih aktivnosti.

27 Takve organizacije nisu stalne i nemaju stroge forme organizovanja.
Bave se krađama automobila, falsifikovanjem novca, razbojništvima, iznuđivanjem, reketiranjem i sl. c) Treći tip predstavljaju organizacije čija se djelatnost odražava na međunarodnom planu, ali sa jezgrom homogenih etničkih skupina, kakve su trijade i jakuze. d) Četvrtoj grupi pripadaju internacionalne terorističke organizacije.

28 U kriminološkom smislu, oblici kriminalnog organizovanja
su: a) kriminalna grupa; b) organizovana kriminalna grupa; c) kriminalna organizacija; d) mafija kao najviši stepen kriminalne organizacije.

29 4.3.) Transnacionalne kriminalne organizacije
Mafija, posjeduje poziciju monopola, izbornu i ekonomsku moć, tj. legitimnu poziciju političke moći u jednom socijalnom okruženju, državi ili društvu. 4.3.) Transnacionalne kriminalne organizacije a) Koza Nostra – naša stvar - Sicilijanska mafija vek; - najstarija kriminalna mafijaška organizacija; - multinacionalni kartel za heroin;

30 osnovna delatnost: droga (heroin, kokain), ali i druge kriminalne delatnosti;
šef – bos; zavet ćutanja – omerta; kodeks ponašanja; sredinom 90-tih u Italiji više ubistava sudija, policajaca, tužilaca, partijskih lidera; preuzimanje vlasti na Siciliji; više puta su joj zadavani ozbiljni udarci;

31 b) Kamora – svađa, tuča Napulj središte aktivnosti;
posebno bila aktivna 20-tih godina prošlog veka; članstvo birala u zatvorima ili od bivših osuđenika; na čelu: komiteti glavešina, a ne bos; preko 100 Kamora porodica; prisutni su u mnogim zemljama, posebno Zapadne Evrope; osnovne delatnosti: droga, duvan, iznude, prostitucija, kidnapovanja (otmice), ubistva i sl.

32 c) Ndrangeta – pravi čovek, hrabar, lukav čovek
Kalabrija; nastala u 19 veku; konfederacija više mafijaških porodica –društvo uvaženih; krijumčarenje droge, nekretnine, iznude, otmice i sl.

33 d) Nova sakra korona unita – nova sveta zajednička kruna
religijski simboli; delovi Kamore, Ndrangete, pa i Koza Nostre; Pulja – središte; trgovina droge, prevare, prostitucija, trgovina ljudima i dr.

34 e) Američka mafija - emigrantske organizacije u Americi;
- Koza Nostra; - pojava prohibicije u Americi 30-tih godina prošlog veka; - organizovana je na principu porodica ( članova); - kriminalni sindikati; - razni oblici kriminaliteta; - kriminalitet belog okovratnika;

35 - prihodi mafije prevazilaze prihode velikih korporacija, pa i nacionalne dohotke velikog broja država; - Laki Lučano – uveo kolektivno rukovođenje (bosovi najmoćnijih mafijaških porodica – oko 300); f) Albanska mafija - najmlađa, ali veoma razvijena; - među vodećim mafijaškim organizacijama; - kontroliše 70% heroina u Švajcarskoj, 80% u Češkoj i Mađarskoj, 50% u Nemačkoj;

36 - prisutan je i kokain; - trgovina ljudima – ženama i decom (Velika Britanija, SAD, Nemačka, Italija); - trgovina oružjem, nuklearnim otpadom, vozilima, kulturnim dobrima; - terorizam – OVK - UČK; - mercedesi; - porodice;

37 g) Kolumbijska mafija 30-70% kokain; karteli Kali i Medelin;
Pablo Eskobar (Medelin); godišnja zarada 100 milijardi dolara; dve godine – rat kartela i države (ubijeno preko 350 policajaca i preko 500 civila); krijumčarenje kokaina u Evropu;

38 h) Ruska mafija - rušenje berlinskog zida i raspad bivšeg Sovjetskog Saveza; - moćna mafijaška organizacija; - bivši KGB i druge tajne službe; - raznovrsne delatnosti (primjer: Crna Gora); i) Japanska mafija – Jakuze – nikakav čovek- gangester - oko 100 hiljada članova; - Azija, SAD, Južna Amerika; - razni vidovi kriminalne delatnosti;

39 j) Kineska mafija – Trijade – trojstvo, grupa, tri lica
posebni rituali prijema u članstvo; kontrolišu “Zlatni trougao” – heroin; ogromno članstvo – “Ujedinjeni bambusi” ili ,,Gospodari tamjana” po 500 hiljada članova; Al Kapone je pokušao da ih reketira – poslao izaslanika (ubijen otrovnim strelicama iz duvaljki); kasnije je poslao grupu, od kojih je pet ubijeno na isti način i upakovano u sanduke;

40 k) Nigerijska mafija - najmoćnija afrička mafijaška skupina;
- nastala 90-tih prošlog veka; - Francuska, Italija, SAD, Velika Britanija; - trgovina ljudima, droga i druge kriminalne delatnosti;

41 4.4.) Pojavni oblici organizovanog kriminaliteta
a) trgovina narkoticima; b) terorizam; c) korupcija; d) pranje novca; e) trgovina ljudima; f) reket; g) trgovina oružjem i nuklearnim materijalom;

42 h) kompjuterski kriminalitet;
i) krijumčarenje vozila; j) krijumčarenje cigareta; k) krijumčarenje nafte i naftnih derivata; l) trgovina kulturnim dobrima; lj) trgovina retkim biljkama i životinjama; m) ekološki kriminalitet; n) pomorska piraterija; nj) organizovana kocka i dr.

43 HVALA NA PAŽNJI ! Doc.dr Milutin Ateljević