KOMPARATIVNA PRAVNA HISTORIJA

Презентација на тему: "KOMPARATIVNA PRAVNA HISTORIJA"— Транскрипт презентације:

1 KOMPARATIVNA PRAVNA HISTORIJA
Doc. dr. Omer Hamzić Ass. Benjamina Londrc, dipl.iur., Kiseljak, godine

2 II. Polit. organiz. feudalnog društva
1. Politička osnova i organizacija feudalizma 2. Feudalna hijerarhija, 3. Crkva 4. Feudalni veleposjed, 5. Feudalne države i njihov razvitak

3 1. Glavna obilježja i organizacija feudalnoG društva
A. Glavna obilježja: vlastelinstvo i duboka religiozost: - Procesom feudalizacije u Evropi u srednjem v. bili su zahvaćeni germanski, romanski i slavneski narodi; - Kad je taj proces u 9. v. institucionalno zaokružen, u Zap. i Sred. Evr. oformilo se društvo sa dva glavna obilježja: (1) Politič. prevlast ratničkog plemstva, čija je privr. snaga počivala na vlastelinstvu i (2) duboka religioznost, koja prožima cjelokup. život i koja nalazi svoj moćni izraz u papskoj državi; B. Cjelokupna organizacija feud. društva počivala je na tri osnovne ustanove: (1) feudalnoj hijerarhiji, (2) crkvi i (3) feudalnom veleposjedu;

4 2. Feudalna hijerarhija, a) Vladar kao vlasnik čitave zemlje poklanja posjede svojim vazalima (vojvode, grofovi, opati, koji su stvarali sopstvene vazale – feud. piramida) b) Domesday book: primjer iz vr. Vilijama Osvajača – kao vlasnik čitave Engleske iz (dijeli zemlju plemićima i crkvi, oni vitezovima., vitezovi – seljacima); - Ovi glavni zakupci, kojih je bilo oko 1.500, zakleli su mu se na vjernost, uz obavezu da mu pružaju dvije vrste pomoći: (1) da budu savjetodavci u njegovom vijeću; (2) da mu daju vojsku; - U podnožju ove piramide stajale su hiljade zavisnih seljaka – kmetova koji su svojim radom izdržavali cijelu feudalnu hijerarhiju;

5 3-a) Crkva: Privredni i moralno-polit. uticaj
aa) Crkva je imala prvo mjesto u feudalnoj hijerarhiji - privredni i moralno-politički uticaj (monopol na pismenost, vladari prisiljeni da od njih uzimaju kancelare i notare) ab) Crkveni posjedi: brojnji i prostraniji nego svjetovnog plemstva, uzorni u pogledu organizacije, imali ljude za organizaciju i vođenje knjige računa) ac) Crkveno shvatanje svijeta (duhovna vlast), zemlja od boga dar. - jedini temelj na kojem počiva društv. poredak, siromaštvo je božanskog porijekla

6 3-b) crkva: Rimski papa i politička vlast crkve
ba) Pozicija rimskog pape (u poč. duhovna vlast), sv. Petar, pred smrt na dužnosti rimskog biskupa – pa je njegovim nasljedn. pripala vlast nad crkvom – papa; bb) Vremenom je papa stekao stvarnu kontrolu nad Rimom i centralnim dijelom Italije, pa je imao dvije vlasti: -(1) političku, nad jednim važnim dijelom Italije i -(2) duhovnu, nad kršć. narodima širom zap. i srednje Evr.; bc) Papa Grgur I Veliki je: - ustanovio dostojan. i vlast pape (pontifikat od 590.– 603): - priveo Englesku kršćanstvu, pokrenuo misionarski rad u cilju širenja vjere i zaveo crkvenu disciplinu; - reforme crkve: prožimanje relig. i profanog, feudaliziranje crkve (manastirske zajednice kao pravna lica);

7 3-c) Zakonod. vlast crkve, duhovni I spoljašnji sudovi
ca) Zastupanje profanih interesa crkve – to čine posebni advokati od IX st., tako se rađa pravno zastup. sr. vijeka, pomoćnici epis. za svjetovne stvari cb) Zakonodavna vlast crkve proisticala je: iz Biblije, odlu- ka crkv. sabora, statuta i zapovijedi crk. velikod., koji su sudsku vlast vršili po kanon.pravu) cc) Duhovni i spoljašnji sud u crkven. pravosuđu (prvi sudio klericima, a drugi - krstašima, udovicama i siročadi, te nekim privilegovanim svjetovnjacima) cd) Određeni procesi su morali izaći pred crkv. sud (brak, crkveni desetak itd) ce) Crkva je imala vlastitu jurisdikciju u oblasti krivičnog prava (zločin izvršen na svetom mjestu, obesvjećenje, simfonija, vradžbina, hereza), crkv. pravosuđe zvalo se sud duhovnog sudije: glavni i spolašni;

8 4-a) Feudalni veleposjed: Elementi feud
4-a) Feudalni veleposjed: Elementi feud. ugovora (hommagium i investitura) - Homagium je izjava odanosti vazala svom senioru ili sizerenu, izricana je u vidu svečane zakletve vazala na poštovanje i poniznost sizerenu, kome se obavezuje biti vjeran i braniti ga; - Nakon što senior prihvati ovu izjavu, slijedila je investitura, t.j. uvođenje u posjed vazala simboličn. tradicijom, predajom feuda u njegove ruke; - Od XII stoljeća investitura se obavezno obavljala putem darovne povelje; tako su sa ova dva akta ustanovljavani feudalni odnosi); - Obaveze feudalaca (vazala) prema senioru mogu se označiti sa dva termina: savjet i pomoć (consilium i auxsilium).

9 4-b) Feudalni veleposjed: podjela posjeda na tri dijela, Feudalna renta
ba) Feud kao ekon. ustanova - dijelio se na tri dijela: (1) dominikalnu zemlju (alod), (2) seljačka selišta (urbar, beneficijum) i (3) općnsku zemlju; bb) Feudalna renta se javlja u tri vida: (1) radna, (2) naturalna i (3) novčana; bc) Feud nije bio samo ekonomska, već i socijalna i politička ustanova (vlastelinski režim, ostvarivao se kroz imunitete: (1) politički, (2) upravni, (3) sudski; bd) Banstvo kao izraz javne vlasti u barbarskoj državi (posjedovao ga svaki činovnik u Franačkoj, a kasn. i svaki imunista);

10 Feudalno dobro

11 4-C) FEUDALNI VELEPOSJED: SUD, CRKVA, SUPROTNE TEŽNJE VAZALA I SENIORA U POGL. OSAMOSTALJENJA, URBARSKO PRAVO USKLAĐENO SA LOKALNIM OBIČAJIMA ca) Sudske kompetencije feudalaca - postojali su i sudovi sastavljeni od selj. – ni jedan kraljev služ. nije mogao stupiti na tlo feuda bez odobr. feudalca, cb) Veleposjed kao vjerska zajednica: feudalac je na svom posjedu sagradio crkvicu, postavljao sam sveće- nike, dao im nešto zemlje itd., cc) Svaki vazal je težio da se osamost., svaki senior da zadrži što više prava za sebe (usitnjavanje je išlo u besko- načnost), cd) Urbarsko pravo usklađeno sa starim pravnim tradici- jama, a istovremeno i sa lokalnim običajima (regulisalo radne odnose na posjedu)

12 5. a. Feudalne države i njihov razvitak
- Feudalna država kao politička organizacija trebalo je da silom organizovanog drž. aparata osigura i unaprijedi feu- dalnu svojinu u korist povlaštene feudalne klase. - Političko uređenje feudalne države se mijenjalo tako da razlikujemo tri osnovna oblika feudalne države: (1) rana feudalna ili patrimonijalna država; (2) staleško-predstavnička drž. i (3) kasnofeudalna država, tj. apsolutistička monarhija..

13 5.-b) Ranofeudalna "patrimonijalna" država
ba) Glav. karakteristike: (1) postepeno osamostaljivanje zemljoposjednika, (2) pretvaranje slobodnog seljaštva u zavisno bb) Dva tipa ranof. država: (1) nastale preobražajem suprotnosti robovlasničkog poretka. (Bizant); (2) koje prethono nisu prošle robovl., već su nastale: (a) spajanjem ostataka rodovsko-plemenskog uređenja sa elementima već iživljene ranije robovl. države, na čijoj te- ritoriji osvajačka plemena stvaraju državu ili (b) da su nastale raspadom starog plemenskog društva, preskačući robovlasn. poredak. (Franačka)

14 5-c) Država u vrijeme razvijenog feudalizma (tip staleške monarhije)
ca) Politički parikularizam i staleška tijela (koja nastoje ograničiti vladara, stvara se tzv.mozaik država, a vazali samostalni na svom području , a vlast kralja jedva da priznaju); cb) Uzroci polit. partikularizma.: (1) ekon. autarhičnost, (2) slabljnje centr. vlasti i (3) jačanje feudalnih gospodara; cc) Načelo imeditacije, t.j. da vazali krupnih feudalaca., nisu u vazalnom odnosu prema kralju, već samo prema tim krupnim feudalcima (rezultat njihove borbe: staleška tijela već od XIII st. – Engl., Franc. - koja prvo egzistiraju pored, a zatim protiv kralja); jača duhov. plemstvo i crkva;

15 5-D) KASNOFEUD. DRŽ. (JAČANJE GRAĐANSTVA, SLABLJENJE FEUDALNE OLIGARHIJE, POLICIJSKA DRŽAVA)
- U trećoj fazi feudalizma dolazi do pojave kasnofeud. drž. (Za ovu državu vezan je jači razvoj robnonovčane privrede u Mediterans. bazenu i obalnim predj. sjeveroz. Evrope). - Razvitak kapitalističkih odnosa po gradovima doveo je do novih društv. faktora, do jakog razvitka građanstva i slabljenja feudalne oligarhije, koja gubi svoj raniji uticaj. - Kasnofeudalnu državu karakteriše nestanak partikularizma, država se centralizuje i postaje apsolutistička monarhija - S jedne strane, smanjuje se dominikalna vlast feudalaca, a s druge jača država birokr. aparata, posebno policije (policijska država)