PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRON FAKULTET PRAVNIH NAUKA BANJA LUKA

Презентација на тему: "PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRON FAKULTET PRAVNIH NAUKA BANJA LUKA"— Транскрипт презентације:

1 PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRON FAKULTET PRAVNIH NAUKA BANJA LUKA
OSNOVI KRIMINALISTIKE Doc.dr Goran Gajić

2 LITERATURA KRIMINALISTIKA Branislav Simonović,Uroš Pena
Živojin Aleksić,Milan Škulić Berislav Pavišić,Duško Modli KRIMINALISTIKA –TAKTIKA Branislav Simonović,Mile Matijević KRIMINALISTIČKA TAKTIKA Milan Žarković ISTRAŽIVANJE KRIVIČNIH DJELA Nedžad Korajlić

3 SADRŽAJ PREDAVANJA POJAM I PODJELA KRIMINALISTIKE
PREDMET I ZADATAK KRIMINALISTIKE METODE KRIMINALISTIKE ODNOS KRIMINALISTIKE I DRUGIH NAUKA NAČELA KRIMINALISTIKE NAČINI SAZNANJA ZA KRIVIČNA DJELA ZLATNA PITANJA KRIMINALISTIKE OSNOVI I OSNOVANA SUMNJA INDICIJE

4 POJAM I PODJELA KRIMINALISTIKE

5 1.POJAM KRIMINALISTIKE Kriminalistika je nauka koja se bavi izučavanjem metoda otkrivanja i istraživanja krivičnih djela i njihovih učinilaca kao i razvojem strategije suprostavljanja kriminalitetu.

6 1.1.POJAM KRIMINALISTIKE Kriminalistika se kod nas određuje kao nauka koja proučava,pronalazi i usavršava naučne i na praktičnom iskustvu zasnovane metode i sredstva,koja su najpogodnija da se otkrije i razjasni krivično djelo,otkrije i privede krivičnoj sankciji učinilac,obezbijede i fiksiraju svi dokazi radi utvrđivanja (objektivne) istine,kao i da se spriječi izvršenje budućih planiranih i neplaniranih krivičnih djela.(definicija V.Vodinelić)

7 1.2.POJAM KRIMINALISTIKE Kriminalistika je nauka o tehnici,taktici i metodici operativnih,istražnih i drugih sudskih radnji, kao i o sprečavanju kriminaliteta. Hans Gros-otac kriminalistike (Krivična istraga-1893g.) Poznati kriminalisti sa prostora bivše SFRJ: Vladimir Vodinelić, Živojin Žika Aleksić,Duško Modli, Vladimir Krivokapić

8 2.PODJELA KRIMINALISTIKE
Kriminalistička tehnika Kriminalistička taktika Kriminalistička metodika Kriminalistička strategija

9 2.1.KRIMINALISTIČKA TEHNIKA
Kriminalistička tehnika proučava,razvija i iz tehničkih i prirodnih nauka preuzima najpodesnija sredstva koja služe za pronalaženje,obezbjeđenje,fiksiranje i ispitivanje tragova krivičnih djela(npr.tehnička sredstva za izazivanje latentnih tragova,fotografske tehnike,mikroskopi);za formiranje baza kriminalističkih informacija(o učiniocima,krivičnim djelima,tragovima,oružjima i sredstvima izvršenja), kao i za sprječavanje izvršenja i prevenciju krivičnih djela (alarmni sistemi,kamere za video nadzor itd.) Kriminalistička trasologija-disciplina koja izučava tragove fizičke,hemijske i biološke prirode...

10 2.2.KRIMINALISTIČKA TAKTIKA
Kriminalistička taktika se bavi oblicima u kojima se mogu pojaviti krivična djela,motivima i ciljevima njihovog izvršenja (kriminalna, delikventska tehnika i taktika); stručnim znanjima, vještinama običajima, shvatanjima, načinom života i psihologijom izvršilaca krivičnih djela (kriminalna fenomenologija); usavršava sva ona osnovna pravila i radne metode koji služe otkrivanju i razjašnjavanju izvršenih i spriječavanju budućih krivičnih djela, a nisu tehničke prirode i organski povezuju tehničke i taktičke načine rada.

11 2.3.KRIMINALISTIČKA METODIKA
Kriminalistička metodika je disciplina kriminalistike. Dok kriminalistička taktika proučava i razrađuje osnovna pravila i radne metode tipične za otkrivanje, istraživanje i razjašnjavanje svih vrsta krivičnih djela bez razlike, dakle opšte i zajedničke, kriminalistička metodika istražuje i proučava posebnosti (specifičnosti), ono što je važeće samo za otkrivanje, istraživanje i razjašnjavanje određene vrste krivičnih djela.

12 2.3.KRIMINALISTIČKA METODIKA
Kriminalistička taktika izučava opšte principe za vršenje uviđaja,a kriminalistička metodika se bavi uviđajima kod pojedinih tipova krivičnih djela (imovinski delikti,krvni delikti idr.) Kriminalistička taktika izučava opšta uputstva koja se odnose na saslušanje osumnjičenog, a kriminalistička metodika specifičnosti saslušanja osumnjičenog kod pojedinih krivičnih djela.

13 2.4.KRIMINALISTIČKA STRATEGIJA
Kriminalistička strategija u širem smislu riječi, sastoji se u operacionalizovanju kriminalno-političkih koncepata suzbijanja kriminala u cjelini ili pojedinih formi, ali primjenom kriminalističkih mjera i od strane nosilaca kriminalističkih aktivnosti. Postoji zakonodavna, socijalna, ekonomska strategija suzbijanja kriminala

14 2.4.KRIMINALISTIČKA STRATEGIJA-VRSTE
Opšta kriminalistička strategija bavi se formiranjem, unaprijeđenjem i metodama implementacije generalnih kriminalističkih preventivnih koncepata koji se odnose na suzbijanje, odnosno stavljanje pod kontrolu kriminaliteta u cjelini (community policing). Posebna kriminalistička strategija izučava metode suzbijanja i prevencije pojedinih vrsta krivičnih djela. Na primjer, kriminalistička strategija stavljanja pod kontrolu i suzbijanje organizovanog kriminaliteta, terorizma,korupcije i dr.

15 2.4.KRIMINALISTIČKA STRATEGIJA-VRSTE
3. Specijalna kriminalistička strategija bavi se strategijom implementacije ili optimiziranja pojedinih kriminalističkih mjera. Na primjer šta učiniti da bih se prosječno vrijeme izlaska interventne ekipe na lice mjesta smanjilo sa petnaest na pet minuta.

16 PREDMET I ZADATAK KRIMINALISTIKE

17 PREDMET I ZADATAK KRIMINALISTIKE
Kriminalistika je samostalna nauka koja ima jasno određen predmet izučavanja, precizno definisane zadatke i osoben spektar metoda kojima se služi. Pripada grupi krivičnih nauka, s obzirom na to da objekat njenog naučnog i praktičnog istraživanja čini kriminalitet. Kriminalistika nije pravna nauka jer ne istražuje pravnu stranu krivičnog događaja, već je činjenična nauka jer se bavi realnom stranom krivičnog postupka

18 1.PREDMET KRIMINALISTIKE
Otkrivanje, istraživanje i proučavanje zakonomernosti nastanka, trajnosti, prikupljanja (fiksiranja), ispitivanja i korištenja operativnih i dokaznih informacija o krivičnom djelu i učiniocu u krivičnom događaju. Izučavanje,analiza i uopštavanje delikventske prakse (taktike i tehnike izvršenja i prikrivanja krivičnih djela), kako bih se uočile zakonomernosti, opšte i tipične (kriminalistička metodika).

19 1.PREDMET KRIMINALISTIKE
Proučavanje (istraživanje) operativne, istražne i sudske prakse. Izučavanje primjene u praksi postojećih kriminalističko-strategijskih, preventivnih, taktičkih mjera i tehničkih sredstava (npr. alarmni sistemi). U predmet kriminalistike spada i utvrđivanje zakonomernosti-međusobne veze i međusobno dejstvo materijalnih objekata kao i fizičko djelovanje ljudi (sfera kriminalističke tehnike). Uzajamne reakcije između ljudi ulaze u predmet izučavanja kriminalistike (pet oblasti)

20 2.ZADATAK KRIMINALISTIKE
Gnoseološki-spoznaje zakonitosti koje ulaze u predmet njenog izučavanja. Konstruktivni-pronalazi nove metode strategijskog i taktičkog postupanja i usavršava tehnička sredstva kako bih se unaprijedila operativna, sudska praksa i prevencija kriminaliteta Komunikativni-naučne rezultate pretočene u modele najoptimalnije praktične djelatnosti prenosi praktičarima, studentima i građanima.

21 METODE KRIMINALISTIKE

22 METODE KRIMINALISTIKE
Metode koje se primjenjuju u kriminalistici dijele se po mjestu nastanka na: Metode formirane u drugim naukama, preuzete u kriminalistici. Izvorno kriminalističke metode (one koje je formirala kriminalistika kako bi mogla da ostvari svoje zadatke)

23 1.METODE IZ DRUGIH NAUKA PREUZETE U KRIMINALISTICI
1.Opštenaučne, univerzalne metede koje se primjenjuju u svim naukama: a)logičke metode (analiza, sinteza, indukcija, dedukcija, analogija, učenje o hipotezama, uopštavanje, apstrakcija) b)metode posmatranja, opisivanja, mjerenja, upoređivanja, eksperimenta c)matematičke, kibernetičke i statističke metode

24 1.METODE IZ DRUGIH NAUKA PREUZETE U KRIMINALISTICI
2.Posebne metode (karakteristične za grupu,po pravilu srodnih nauka). 3.Specijalne metode (metode koje su formirane u određenoj nauci ili u jednoj njenoj grani). Kriminalistika preuzima metode humanističkih i prirodno-tehničkih nauka ali to ne čini mehanički,već ih najčešće modifikuje i prilagođava svojim potrebama(npr.psihološki interviju,laseri,optiča sredstva).

25 2.IZVORNO KRIMINALISTIČKE METODE
1.Kriminalističko–taktičke, odnosno metode optimalnog postupanja u određenoj kriminalističko taktičkoj situaciji (npr.planiranje istrage, metode izazivanja duševnog potresa radi dobijanja priznanja, metode suočenja saokrivljenih kako bih se spriječilo međusobno dogovaranje).

26 2.IZVORNO KRIMINALISTIČKE METODE
2.Kriminalističko-tehničke metode otkrivanja, fiksiranja, ispitivanja materijalnih (fizičkih) kriminalističkih informacija (npr. kriminalistička identifikacija učinioca po otiscima prstiju, glasu, trasologija, kriminalistička balistika i dr.). Pored toga kriminalistička tehnika pronalazi i usavršava savremena tehnička sredstva, aparate i uređaje koji služe za otkrivanje, fiksiranje i ispitivanja materijalnih kriminalističkih informacija.

27 ODNOS KRIMINALISTIKE I DRUGIH NAUKA

28 1.KRIMINALISTIKA U OKVIRU SISTEMA KRIVIČNIH NAUKA
Kriminalistiku i druge krivične nauke povezuje postojanje istog opšteg objekta naučnog istraživanja, a to je krivični događaj kao moguće krivično djelo. U okviru krivičnih nauka treba praviti razliku između krivično-pravnih nauka (karakteriše ih pravni metod), u koje ulaze krivično i krivično procesno pravo, i krivično nepravih (vanpravnih nauka) kojima pripadaju kriminologija,sudska medicina, sudska psihologija, sudska psihijatrija, kriminalistika i druge.

29 1.1.ODNOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I KRIVIČNOG PRAVA
Krivično pravo je pravna nauka koja izučava bića krivičnih djela, uslove krivične odgovornosti i krivične sankcije, predlažući u krivičnom zakonodavstvu poboljšanja ili izmjene krivičnopravne regulative. Određivanjem krivičnih djela krivično pravo usmjerava kriminalistiku na krivična djela koja treba otkriti.

30 1.1.ODNOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I KRIVIČNOG PRAVA
Krivično pravo svojim posebnim djelom određuje elemente bića krivičnih djela i time kriminalistiku upućuje na činjenice koje treba otkriti. Krivično pravo određuje šta treba(odnosno koje činjenice treba) utvrđivati, a kriminalistika podučava na koji način i primjenom kojih metoda to treba činiti.

31 1.2.ODNOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I KRIVIČNO PROCESNOG PRAVA
Krivično procesno pravo izučava formalnu stranu krivičnog postupka a kriminalistika njegovu sadržinu. Krivično procesno pravo propisuje radnje dokazivanja i zakonske uslove njihovog sprovođenja, ali ne navodi koko se te radnje sprovode (kako treba vršiti uviđaj, pretresanje i dr.). Ta pitanja izučava kriminalistika.

32 1.2.ODNOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I KRIVIČNO PROCESNOG PRAVA
Najtješnja veza između kriminalistike i krivično procesnog prava je u okviru rada sa dokazima (dokaznog prava). Krivično procesno pravo izučava i propisuje samo formalnu stranu rada sa dokazima (subjekti koji ih mogu prikupljati, pod kojim uslovima i u kom postupku), a kriminalistika izučava realnu informaciono-gnoseološku stranu nastanka, korištenja i vrednovanja dokaznih informacija.

33 1.3.ODNOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I KRIMINOLOGIJE
Najtješnja veza između kriminologije i kriminalistike je u okviru kriminalne fenomenologije, zato što se i jedna i druga nauka bave pojavnim vidovima kriminaliteta. I jedna i druga nauka proučavaju uzroke kriminaliteta i viktimološki aspek (ali sa drugim ciljevima). Kriminologija i kriminalistika se razlikuju po postavljenim zadacima, strategijskom pristupu problemu kriminaliteta i spektru korištenih metoda.

34 1.3.ODNOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I KRIMINOLOGIJE
Kriminologija predstavlja sociologiju kriminaliteta i ima za cilj upoznavanje i objašnjavanje kriminaliteta kao individuane i masovne pojave. Kriminalistika se bavi zakonitostima nastanka kriminalističkih informacija, metodama otkrivanja, razjašnjavanja i presuđivanja krivičnih djela. Neke metode koje su formirane u kriminologiji preuzela je i prilagodila svojim potrebama kriminalistika (npr. Teoriju o geografskoj rasprostranjenosti kriminaliteta preuzela je kriminalistika i formirala metodu otkrivanja učinilaca na osnovu geografskog profilisanja.

35 1.4.ODNOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE,KRIMINALNE PSIHOLOGIJE,SUDSKE PSIHOLOGIJE I SUDSKE PSIHIJATRIJE
Kriminalistika saznanja ovih nauka koristi kao osnov za za formiranje kriminalističke metodike otkrivanja i razjašnjavanja pojedinih vrsta krivičnih djela (usavršavanje postojećih i formiranje novih metoda saslušanja pojedinih tipova okrivljenih, svjedoka i dr.). Na drugoj strani, navedene nauke od kriminalistike preuzimaju enpirijski materijal za svoja istraživanja.

36 1.5.ODNOS IZMEĐU KRIMINALISTIKE I SUDSKE MEDICINE
Kriminalistika i sudska medicina se dopunjuju u oblasti krvnih i seksualnih delikata.Sudska medicina ima za predmet izučavanjauzroke nasilne, sumnjive, neznane smrti, kao i područje tjelesnih povreda. Da bih se izvršila analiza nekog krvnog i seksualnog delikta neophodno je da kriminalista praktičar ima osnovna znanja iz sudske medicine. Medicinska kriminalistika je pomoćna nauka sudske medicine i kriminalistike koja proučava granična područja ovih dviju nauka.

37 2.ODNOS KRIMINALISTIKE I OSTALIH(IZVANKRIVIČNIH)NAUKA
Saznanja do kojih je došla kriminalistika mogu da koriste i druge nauke i discipline radi ostvarenja svojih ciljeva. -način saslušanja okrivljenih i svjedoka u krivičnom postupku koristi se u svim pravnim postupcima (parničnom, upravnom, vanparničnom, disciplinskom) -kriminalističke metode identifikacije koriste se u istoriji, muzici, naslednom pravu (npr. da li je određeni tekst pisalo neko lice, korištenje otiska prstiju za sisteme pristupa u određene objekte)

38 2.ODNOS KRIMINALISTIKE I OSTALIH(IZVANKRIVIČNIH)NAUKA
Kriminalistika permanentno prati razvoj prirodno-tehničkih i društvenih nauka i sva njihova dostignuća preuzima,primjenjuje i prilagođava svojim potrebama i zadacima.

39 NAČELA KRIMINALISTIKE
Zakonitosti Metodičnosti i planiranja Kritičnosti i samokritičnosti Brzine i iznenađenja(operativnosti Temeljitosti i upornosti Objektivnosti Jedinstvenog rukovođenja operativno –taktičkim i istražnim radnjama Koordinacije i saradnje Čuvanja službene tajne Proaktivnog kriminalističkog postupanja i razvijanja kriminalističke prevencije Međunarodne kriminalističke saradnje

40 1.NAČELO ZAKONITOSTI Osnovno načelo u radu sudova,tužilaštava i policije. Prilikom primjene kriminalističko-taktičkih i tehničkih metoda i načina postupanja moraju se poštovati pozitivni propisi (ustav, zakon o krivičnom postupku, krivični zakon, uputstva, pravilnici i dr.). Mjere ograničenj slobode i prava osumničenog i mjere prinude prema njemu ne mogu biti veće nego što je to određeno ustavnim i zakonskim propisima.

41 1.1.NAČELO ZAKONITOSTI Načelo zakonitosti (član 3.KZ BiH) 1.)Krivična djela i krivičnopravne sankcije propisuju se samo zakonom. 2.)Nikome ne može biti izrečena kazna ili druga krivičnopravna sankcija za djelo koje, prije nego što je učinjeno, nije bilo zakonom ili međunarodnim pravom propisano kao krivično djelo i za koje zakonom nije bila propisana kazna.

42 1.2.NAČELO ZAKONITOSTI Princip zakonitosti (član 2.ZKP RS)
1.)Pravila utvđena ovim zakonom treba da obezbijede da niko nevin ne bude osuđen,a da se učiniocu krivičnog djela izrekne krivična sankcija pod uslovima koje predviđa Krivični zakon Republike Srpske i drugi zakoni u kojima su propisana krivična djela u granicama koje određuje Krivični zakon i zakonom propisanom postupku. 2.)Prije donošenja pravosnažne presude osumnjičeni,dnosno optuženi može biti ograničen u svojoj slobodi i drugim pravima samo pod uslovima koje određuje ovaj zakon. 3.)Krivičnu sankciju može učiniocu krivičnog djela izreći samo nadležni sud, odnosno sud kome je sud BiH prenio vođenje postupka.

43 1.3.NAČELO ZAKONITOSTI Zakonitist dokaza (član 10.ZKP RS i BIH)
1).Zabranjeno je od osumnjičenog,optuženog ili od bilo kojeg drugog lica koje učestvuje u postupku iznuđivati priznanje ili kakvu drugu izjavu. 2).Sud ne mož zasnivati svoju odluku na dokazima pribavljenim povredama ljudskih prava i sloboda propisanih Ustavom i međunarodnim ugovorima,koje je ratifikovala BIH,niti na dokazima koji su pribavljeni bitnim povredama ovog zakona. 3).Sud nemože zasnivati svoju odluku na dokazima koji su dobijeni na osnovu dokaza iz stava 2.ovog zakona. Npr(oslobađajuća presuda-dvostruko ubistvo Pale)

44 2.NAČELO METODIČNOSTI I PLANIRANJA
Nalaže da se cjelokupna djelatnost istrage od početka do kraja sistematski i kontinuirano planira.Lica koja primjenjuju kriminalistiku(osl.,tužioci,sudije) moraju od početka da definišu pitanja na koja treba dobiti odgovore,planirati verzije,odrediti pravce,strategiju i taktiku svoje djelatnosti. Planiranje istrage obezjeđuje metodičnost u postupanju,disciplinuje,osigurava kritiku i samokritiku,omogućava blagovremeno uačavanje nedostataka i unošenje korekcija u djelatnost.

45 3.NAČELO KRITIČNOSTI I SAMOKRITIČNOSTI
U najužoj je vezi sa načelom metodičnosti i planiranja. Načelo kritičnosti nalaže operativnom radniku ali i tužiocu da u okviru misaonog postupka kultiviše princip sumnje pri rješavanju kriminalističkih zadataka.Nerjetko se iza lakog priznanja krivičnog djela krije teško djelo;iza predusretljivog svjedoka lukavi krivac. Načelo samokritičnostinalaže kriminalisti da u radu bude veoma oprezan prema svojim zaključcima i ne donosi prebrze zaključke.

46 4.NAČELO BRZINE I IZNANEĐENJA(OPERATIVNOSTI)
Nalaže da se čitava djelatnost otkrivanja i razjašnjavanja krivičnih događaja, pronalaženja i privođenja učinioca, kao i dokazivanja njegove krivice organizuje brzo i efikasno. Ukoliko to nije,tragovi će biti uništeni (usled kiše, snijega,od strane učinioca), svjedoci očevici će napustiti lice mjesta pa ih je kasnije teško pronaći ili će zaboraviti detalje zbog proteka vremena. Radnje dokazivanja ili operativno taktičke radnje ne trpe odlaganje (npr., uviđaj, saslušanje svjedoka, vještačenja) i njih treba hitno preduzeti.

47 5.NAČELO TEMELJITOSTI I UPORNOSTI
Težnja za brzinom nesmije da dovede do površnosti u radu.Potrebno je sa jednakom pažnjom proanalizirati i ispitivati sve dokaze. U kriminalistici ne postoje sitnice.Često se dešava da činjenice koje su u istrazi procjenjene kao beznačajne sitnice, i zbog toga nisu fiksirane na valjan način,na glavnom pretresu se pokažu od presudnog,kruncijalnog,značaja ali ih je više nemoguće utvrditi.

48 6.NAČELO OBJEKTIVNOSTI Nalaže kriminalisti da u radu sa strankama isključi simpatije i antipatije. Jednaku pažnju treba posvetiti prikupljanju dokaza koji terete i idu u korist osumnjičenom ili okrivljenom.

49 7.NAČELO JEDINSTVENOG RUKOVOĐENJA OPERATIVNO-TAKTIČKIM I ISTRAŽNIM RADNJAMA
Dolazi do izražaja prilikom rasvjetlajavanja teških krivičnih djela (terorizam,višestruka ubistva) kada je neophodno angažovanje većeg broja radnika- inspektora,policajaca radi obezbjeđenja lica mjesta,kriminalističkih tehničara,specijalista vještaka, i kada se preduzima veći broj radnji. Neophodno je formirati štab iz kojeg će se rukovoditi akcijom.Rukovodioci u štabu (najiskusniji policajci, sudije i tužioci) planiraju akcije,raspoređuju snage,daju naredbe i kontrolišu izvršenje. Npr. (dolazak Pape u Banja Luku 2003g., avionska nesreća Makedonskog predsjednika 2004.g, Sablja,)

50 8.NAČELO KOORDINACIJE I SARADNJE
Ovo načelo postaje sve značajnije s obzirom da se uspješna borba protiv kriminaliteta nemože ograničiti samo na lokalni, jer se kriminalci sa različitih teritorija sve više povezuju na državnom ili međunarodnom nivou. Koordinacija i saradnja ostvaruje se:neposrednim kontaktima,preko zamolnica i međusobnom razmjenom informacija o stanju kriminaliteta. Npr.(depeše,akti,zamolnice za međunarodnu pravnu pomoć, akti ICTY-a, sastanci tužilaca i policija).

51 9.NAČELO ČUVANJA SLUŽBENE TAJNE
Nalaže da organi u krivičnom postupku čuvaju podatke do kojih su došli vršeći svoju službenu dužnost. Pozitivnim zakonskim propisima je regulisano šta se smatra službenom tajnom. Operativno taktčke radnje moraju biti diskretne. Istraga se sprovodi bez prisustva javnosti. Zakon o zaštiti tajnosti podataka BiH,stepeni tajnosti(vrlo tajno, tajno, povjerljivo i interno). KD-odavanje službene tajne (čl.355 KZ RS).

52 10.NAČELO PROAKTIVNOG KRIMINALISTIČKOG POSTUPANJA I DOSLEDNOG RAZVIJANJA KRIMINALISTIČKE PREVENCIJE
U svjesti svih subjekata krivičnog postupka treba da bude usađeno shvatanje da je bolje i jeftinije djelovati preventivno, u predpolju kriminaliteta i spriječiti krivična djela nego djelovati ,,post festum” odnosno represivno. Treba uočavati tendencije kriminaliteta i pokušati ih presjeći u početku. Važno je organizovati kontakte policije i građana,edukovati građane o neophodnosti saradnje sa policijom i drugim državnim organima, uključiti građane u izradu strategije. Rad policije u zajednici,anti korupcioni zakoni i dr.

53 11.NAČELO MEĐUNARODNE KRIMINALISTIČKE SARADNJE
Promjene u sferi kriminaliteta i uvođenje novih tehnologija,uslovili su da kriminalitet više nije moguće sagledati i uspješno suzbijati bez tjesne i mnogostruke međunarodne kriminalističke saradnje. Krajem XX i početkom novog veka organizovani kriminalitet je dobio sasvim nove kvalitativne forme koje se ogledaju u međunarodnoj povezanosti organizovanih kriminalaca,korištenju sofisticirane tehnologije, sticanju ogromnog profita koji prelazi državne granice .

54 11.NAČELO MEĐUNARODNE KRIMINALISTIČKE SARADNJE
Organizovani kriminalitet u vezi sa drogom, trgovinom ljudima, finansijski kriminalitet, pranje novca, međunarodni terorizam, kompjuterski kriminal, su forme teških oblika krivičnih djela sa izraženom međunarodnom komponentom. Kao odgovor na ekspanziju ovih oblika kriminaliteta intenzivirana je međunarodna kriminalistička saradnja (Interpol, Europol,SECI, SEPCA, FSS, FATF, Ermont grupa i dr.)

55 11.1.INTERPOL-MEĐUNARODNA ORGANIZACIJA KRIMINALISTIČKE POLICIJE
Osnovan je 1923.godine, članice su 190 država, sjedište je u Lionu-Francuska. Ispostava za Aziju nalazi se u Bankoku-Tajland, a za Južnu Ameriku Buenos Aires, Abidžan-zapadna i centralna Afrika, Harare-južna Afrika, Najrobi-istočna Afrika, San Salvador-C.Amerika. Organi Interpola: 1.Generalna skupština- čine je države članice, 2.Izvršni komitet-kontrolni organ, 3.generalni sekretarijat-međunarodni centar, 4.Centralni nacionalni biroi-nalaze se u svim državama članicama. U BiH saradnja se odvija preko Direkcije za koordinaciju policijskih tijela.

56 11.1.INTERPOL-MEĐUNARODNA ORGANIZACIJA KRIMINALISTIČKE POLICIJE
U prioritetne aktivnost spada saradnja u vezi organizovanog kriminaliteta, terorizma, finansijskog, kompjuterskog kriminaliteta, trgovine ljudima, raspisivanje međunarodnih potjernica. Interpol vodi baze podataka o raznim kriminalnim pojavama, međunarodnim kriminalcima i dr. Zalaže se za formiranje i usvajanje međunarodnih kriminalističkih standarda. Član 3.statuta Interpola-zabranjena saradnja po pitanjima političkog, vojnog, vjerskog i rasnog karaktera. Svaka država suvereno odlučuje o prihvatanju saradnje. 3. Sta

57 11.2.EUROPOL-EVROPSKA POLICIJA
Onovan je od strane zemalja članica Evropske unije na osnovu Šengenskog sporazuma, počeo da radi 1999.godine, sjedište u Hagu. Zadatak je poboljšanje kooperacije između policije i vlada država članica i povećanje efikasnosti u suzbijanju kriminaliteta. Pažnja se poklanja suzbijanju ilegalne trgovine drogama, otkrivanju ilegalnih migracija, suzbijanju terorizma, krađe vozila, trgovine ljudima, falsifikovanju i pranju novca. Održava vezu i sa zemljama koje nisu članice EU.

58 11.3.REGIONALNI OBLICI KRIMINALISTIČKE SARADNJE
U svijetu se osnivaju i oblici regionalne policijske saradnje sa zadatkom da koordiniraju borbu protiv raznih oblika kriminala koji posebno ugrožavaju pojedine regione. 2002.godine pod pokroviteljstvom OEBS-a osnovana je policijska asocijacija koja okuplja države jugoistočnog Balkana-SEPCA (BIH, Srbija, Crna Gora, Hrvatska, Makedonija, Slovenija, Albanija, Bugarska, Rumunija) sa zadatkom da koordinira borbu protiv organizovanog kriminaliteta(akcija Besa).

59 11.4.SPECIJALNE MEĐUNARODNE ORGANIZACIJE
Formiraju se specijalizovane međunarodne organizacije za pojedina pitanja iz oblasti kriminaliteta. Udruženje za razvoj forenzičkih nauka (Forensis Science Society). Organizacije za spriječavanje pranja novca: Grupa za finansijske akcije(FATF), Ermont grupa, Komitet stručnjaka Savjeta Evrope za borbu protiv pranja novca(MANIVAL).

60 11.5.BILATERALNI OBLICI KRIMINALISTIČKE SARADNJE
Najstariji vid međunarodne policijske saradnje. Odvijaju se prije svega na operativnom nivou pri organizovanju potraga za odbjeglim učiniocima krivičnih djela i otkrivanju međunarodnih kriminalaca. U posljednjoj deceniji ovi oblici saradnje se proširuju. Npr.(saradnja MUP-a R. Hrvatskе i R. Srbije-slučaj ubistva Ive Pukanića, predmet Šarić)

61 NAČINI SAZNANJA ZA KRIVIČNA DJELA I PROBLEME KOJI MOGU UZROKOVATI KRIMINAL

62 NAČINI SAZNANJA ZA KRIVIČNA DJELA
Krivični događaji su takve društvenoštetne i društvenoopasne pojave za koje postoji sumnja da bi se mogli pripisati umišljaju ili nehatu nekog lica. Načini saznanja za krivični događaj su: Aktivnost organa unutrašnjih poslova Javno pogovaranje Iz sredstava javnog informisanja Prijave (1.samoprijave, 2.anonimne i pseudonimne prijave, 3.prijave oštećenog i drugih svjedoka, 4.prijave državnih, privrednih i društvenih subjekata).

63 1.AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVA NA SAZNAVANJU ZA KRIMINALITET
Aktivnosti organa unutrašnjih poslova u organizovanju strategijskih uslova za efikasnu kontrolu kriminaliteta. Aktivnosti organa unutrašnjih poslova u organizovanju kriminalističke informativne djelatnosti.

64 1.1.AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVA U ORGANIZOVANJU STRATEGIJSKIH USLOVA ZA EFIKASNU KONTROLU KRIMINALITETA U okviru kriminalističkih instituta, ili pri ministarstvima unutrašnjih poslova u razvijenim državama svijeta formiraju se ekspertske radne grupe za praćenje i strategijsku analizu pojedinih formi kriminaliteta. Na taj način na osnovu strategijskog analitičkog procesa prave se prognoze budućih izvršenja krivičnih djela, uslova i uzroka kriminaliteta. Prema njima se organizuju specijalni programi prevencije, kontrole i nadzora na strategijskom i operativnim nivoima.

65 1.1.AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVA U ORGANIZOVANJU STRATEGIJSKIH USLOVA ZA EFIKASNU KONTROLU KRIMINALITETA Proaktivni pristup kriminalitetu, tj. uočavanje problema u lokalnoj zajednici koji mogu dovesti do kriminala podrazumjeva uspostavljanje raznih oblika saradnje policije sa građanima (policijski rad u susjedstvu, savjetovališta za građane u policiji, školski policajac, neformalna druženja policije i građana) kao i nove oblike policijskog organizovanja.

66 1.1.AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVA U ORGANIZOVANJU STRATEGIJSKIH USLOVA ZA EFIKASNU KONTROLU KRIMINALITETA Kroz ove oblike saradnje dolazi se do informacija na osnovu kojih se organizuje kriminalistička kontrola i obrada. Prema konceptu proaktivne policijske djelatnosti policija u svom svakodnevnom radu treba da bude okrenuta ka dva cilja: 1.treba da saznaje i rješava probleme koji mogu da dovedu do kriminala, 2.policija treba da proširi saradnju sa građanima koko bih se što efikasnije raznjenjivale međusobne informacije. Navedeno se realizuje kroz rad policije u zajednici.

67 1.1.AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVA U ORGANIZOVANJU STRATEGIJSKIH USLOVA ZA EFIKASNU KONTROLU KRIMINALITETA Policija organizuje razne oblike kriminalističke kontrole sa ciljem da vrše nadzor nad mjestima, punktovima, grupama ljudi za koje postoji opšta sumnja da mogu vršiti krivična djela ili da se na tim mjestima mogu vršiti krivična djela. Primjenjujući u okviru kriminalističke kontrole pojedine operativno taktičke radnje (patroliranje, zasjedu i dr.) može se saznati za postojanje krivičnog djela i tako što će se učinilac zateći na svježem činu.

68 1.2.AKTIVNOSTI ORGANA UNUTRAŠNJIH POSLOVA NA ORGANIZOVANJU KRIMINALISTIČKE INFORMATIVNE DJELATNOSTI
Kriminalistička informativna djelatnost podrazumjeva plansko i sistematsko održavanje stalnih kontakata sa svim slojevima stanovništva kako bih se prikupile informacije o krivičnim djelima i njihovim izvršiocima. Postoje različite kategorije građana koje u okviru kriminalističko–informativne djelatnosti dostavljaju obavještenja policiji o krivičnim djelima i njihovim učiniocima i to su: 1.Informanti 2.Informatori

69 1.2.1.INFORMANTI Informanti su lica koja organima unutrašnjih poslova daju obavještenja o krivičnim djelima za koja su slučajno ili prigodno saznali zahvaljujući svojoj profesiji ili nekim drugim kontaktima sa pojedinim licima iz kriminalnih sredina (npr. rođačke, prijateljske, ljubavne veze, mjesto stanovanja) Za informante su posebno podobni, npr. recepcionеri, portiri, konobari, taksisti. Informanti ne daju obavještenja o krivičnim djelima stalno već kada za njih saznaju.

70 1.2.1.INFORMANTI Najčešći uslov informanata je da se na sudu ne pojavljuju kao svjedoci. Motivi informanata za pružanje obavještenja policiji mogu da budu različiti: a)idealni-poštenje, želja da se spriječi krivično djelo, prijateljstvo sa policajcem. b)materijalni-očekuju protivuslugu, oštećen krivičnim djelom. c) egoistički-osveta , zavist, zloba.

71 1.2.2.INFORMATORI Informatori su lica koja organima unutrašnjih poslova daju povjerljiva obavještenja o krivičnim djelim i njihovim učiniocima. Sve policije svijeta organizuju plansko i sistematsko prikupljanje informacija iz samih kriminalnih sredina, formirajući mrežu informatora. Informatori se djele na: 1)pouzdanike (garante); 2)vigilante i 3)agente provokatore. Posebnu grupu čine prikriveni policijski izviđači.

72 1.2.2.INFORMATORI Pouzdanici (garanti)su lica koja duže vrijeme i potajno šalju podatke policiji o protivzakonitim aktivnostima. To su neporočna lica i koja za svoj rad dobijaju nagradu. Vigilanti su lica koja pripadaju kriminalnoj sredini, vrše krivična djela ili su vršila i istovremeno obavještavaju policiju o kriminalnim aktivnostima svojih saradnika. Agenti provokatori su lica koja pripadaju policiji i čiji je cilj lišenje slobode organizovanih teških kriminalaca. Oni stupaju u kontakt sa delikventima.

73 1.2.3.PRAVILA O UPOTREBI INFORMATORA I INFORMANATA
Angažuju se u fazi kriminalističke obrade. Angažovanje odobrava policijski starješina. Identitet informatora zna samo policijski službenik koji ga je angažovao i starješina. U spisima se koristi pseudonim ili šifra . Ne pojavljuje se na sudu kao svjedok. Prije angažovanja treba detaljno provjeriti lice. O kontaktima sa informatorom sastavlja se službena zabilješka.

74 1.2.3.PRAVILA O UPOTREBI INFORMATORA I INFORMANATA
8.Kontakte sa informatorom treba održavati van službenih prostorija(posebni stanovi,lokali). 9.Stalne informatore treba potajno nadzirati. 10.Svaku informaciju pribavljenu od informatora ili informanta treba obavezno provjeriti. U okviru policijskih agencija u BiH usvajaju se ,,uputstva o radu sa informantima” kao interni akti kojima se regulišu gore navedeni postupci.

75 2.JAVNO POGOVARANJE KAO NAČIN SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNIH DOGAĐAJA
Pod javnim pogovaranjem u kriminalistici se podrazumjeva pronošenje vijesti da je izvršeno određeno krivično djelo za koje se goni po službenoj dužnosti,ili da je određeno lice izvršilac nekog krivičnog djela,a da se pri tome ne zna da li je to tačno i od koga vijest potiče.(npr.širenje vijesti da NN lice siluje žene u liftovima ili da određeni profesor prima mito) Ukoliko se ustanovi da je javno pogovaranje tačno,ne treba tragati za izvorom,ako se utvrdi da je netačno treba nastojati otkriti izvor i motiv.

76 3.SAZNAVANJA ZA KRIVIČNE DOGAĐAJE IZ SREDSTAVA INFORMISANJA
Zakrivične događaje može se saznati iz sredstava javnog informisanja (televizija, časopisi). Iz rubrika oglasa se može saznati za mnoga planirana i izvršena krivična djela. U oglasnom djelu gdje se prodaju stvari često ima ukradenih predmeta, preko oglasa se vrbuju žene za vršenje prostitucije u inostranstvu, namamljuju se žrtve za razne prevare (prodaje stanova, zapošljavanje u inostranstvu, ulaganje novca u razne štedionice). Npr. (lažna prijava o ubistvu na obali Vrbasa).

77 4.PRIJAVE KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNOG DOGAĐAJA
Samoprijava kao izvor saznanja za postojanje krivičnog događaja. Anonimna i pseudonimna prijava kao izvor saznanja za postojanje krivičnog djela. Prijava oštećenog i drugih svjedoka kao izvor saznanja za postojanje krivičnog događaja. Prijava državnih, privrednih i drugih subjekata kao izvor saznanja zapostojanja krivičnog događaja. Prijavljivanje k.d. od građana (član 222 ZKP-RS). Prijave se podnose tužiocu pismeno i usmeno (čl.223,stav1.ZKP RS).

78 4.1.SAMOPRIJAVA KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNOG DOGAĐAJA
Samoprijava je način saznanja kojom neko lice prijavljuje sebe za izvršenje krivičnog djela koje se govi po službenoj dužnosti. Samoprijave mogu biti: 1.Istinite: podnose ih primarni krivci koji su krivično djelo izvršili iz nehata,u afektu ili iz strasti i to odmah nakon izvršenja djela. Podnose je i okorjeli kriminalci iz racionalnih razloga (da prikriju teže k.d. ili da samoprijava bude olakšavajuća okolnost pri kažnjavanju).

79 4.1.SAMOPRIJAVA KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNOG DOGAĐAJA
2.Nesvjesno neistinite: postoje kada lice prijavi sebe za krivično djelo misleći da ga je izvršilo (npr. u toku svađe muž je stegao ženu za vrat nakon čega je ona umrla, te prijavi sebe za ubistvo, a obdukcijom se utvrdi da je smrt nastupila uslijed infarkta. 3.Lažne samoprijave.Njihovi motivi mogu biti različiti: plemeniti-otac prijavi sebe za k.d. koje je izvršio sin, racionalni-prijavi se nepostojeće k.d. da bih se prikrilo stvarno, samoprijave duševnih bolesnika (šizofrenija, paranoja i dr.).

80 Anonimna prijava nema potpis, dok pseudonimna ima potpis ali lažan.
4.2.ANONIMNA I PSEUDONIMNA PRIJAVA KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNOG DJELA Anonimna prijava nema potpis, dok pseudonimna ima potpis ali lažan. I jedna i druga mogu biti istinite i lažne. 1.Istinite podnose građani koji se boje osvete učinioca krivičnog djela (npr. kriminalna org.) 2.Lažne se podnose iz različitih motiva (mržnja, osveta) Ako se utvrdi da je sadržaj anonimne i pseudonimne prijave istinit ne treba tragati za prijaviocem, međutim ako je sadržaj lažan treba preduzeti mjere na otkrivanju podnosioca i utvrđivanju k.d.

81 4.3.PRIJAVE OŠTEĆENOG I DRUGIH SVJEDOKA KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNOG DOGAĐAJA
Prijave oštećenog su jedan od najčešćih načina saznanja za izvršenje krivičnog djela i predstavljaju jedan od najpouzdanijih načina saznanja za izvršrnje krivičnog djela. Međutim postoje i lažne prijave (radi naplate osiguranja i oslobađanja od poreza,nanošenja štete licu koje se prijavljuje-lažna prijava silovanja). Npr. (fingirane saobraćajne nezgode, teške krađe, požari sa velikom materijalnom štetom)

82 Obaveza prijavljivanja k.d.član(221 ZKP-RS).
4.4.PRIJAVE DRŽAVNIH,PRIVREDNIH I DRUŠTVENIH SUBJEKATA KAO IZVOR SAZNANJA ZA POSTOJANJE KRIVIČNOG DOGAĐAJA Kao posebno značajan izvor saznanja za postojanje krivičnih djela su krivične prijave koje podnose razne inspekcijske službe, poreska uprava, uprava za indirektno oporezivanje, zdravstvene ustanove i dr., s obzirom da u okviru svoje redovne djelatnost dolaze do podataka o krivičnim djelima. Treba ukazati na važnost medicinskih ustanova kada je riječ o saznanju za izvršenje krivičnih djela (pružajući pomoć povređenim licima). Obaveza prijavljivanja k.d.član(221 ZKP-RS).

83 ZLATNA PITANJA KRIMINALISTIKE

84 ZLATNA PITANJA KRIMINALISTIKE
Analiza činjeničnog stanja je početna faza kriminalističkog misaonog procesa. Ona počinje nakon pribavljanja prvih informacija o krivičnom djelu i sprovedenih radnji prvog zahvata(uviđaj, saslušavanje svjedoka-očevidaca, obdukcja kod krvnih delikata i dr.) Analizom krivičnog djela pokušavaju se rekonstruisati pojedine faze njegovog nastanka (faza koja prethodi kriminalnoj radnji, faza neposrednog izvršenja i faza napuštanja lica mjesta).

85 ZLATNA PITANJA KRIMINALISTIKE
Analiza postojećeg činjeničnog stanja podrazumjeva pokušaj dobijanja odgovora na devet glavnih, zlatnih pitanja kriminalistike. Ako se na njih odgovori iscrpno i tačno istina je utvrđena. Zlatna pitanja kriminalistike čine cjelinu i tek odgovorom na sva pitanja osigurava se da krivično djelo bude u potpunosti razjašnjeno. Na objektivnu stranu k.d. Ukazuju (šta, kada, gdje, kako, koga i čime), a na subjektivnu stranu k.d. (zašto, ko, skime)

86 ZLATNA PITANJA KRIMINALISTIKE
ŠTA (se desilo)? KO (je izvršilac)? KADA (je izvršeno)? GDJE(je izvršeno)? KAKO (je izvršeno)? ČIME (je izvršeno)? S KIM (je izvršeno)? ZAŠTO (je izvršeno)? KOGA ILI ŠTA?

87 1.ŠTA SE DESILO Ukazuje na potrebu postavljanja kriminalističko-taktičke diferencijalne dijagnoze. Odgovorom na ovo pitanje utvrđuje se da li u konkretnom slučaju postoji krivično djelo, prekršaj, disciplinski prestup, zades. Od odgovora na ovo pitanje zavisi dali će biti pokrenuta istraga odnosno krivični postupak. Treba planirati verzije o dokazima koji mogu da daju odgovor na to zlatno pitanje (npr. o mogućnostima pronalaženja još nepoznatih svjedoka,materjalnih dokaza, tragova koji ukazuju na način izvršenja).

88 2.KO JE IZVRŠILAC Ovo pitanje se nerijetko može riješiti tek na kraju.
Kod krivičnih djela sa nepoznatim izvršiocem ubistva,razbojništva i dr.) u traganju za učiniocem može se poći samo od posledice (na osnovu izvršenja može s zaključiti o fizičkim i psihičkim osobinama izvršioca, sposobnostima i stručnim znanjem) Na osnovu analize činjeničnog stanja treba analizirati na koje pretpostavke o učiniocu ukazuju poznate činjenice: Da li je učinilac bio rutiniran ili neiskusan? Da li se mogu sačiniti verzije koje ukazuju na specifičnosti ličnosti učinioca? Da li je moguće sačiniti njegov profil?

89 2.KO JE IZVRŠILAC Na osnovu indicijalne metode sastavlja se lista osumnjičenih po raznim kriterijama, na primjer: Ko je mogao da ima motiv za izvršenje krivičnog djela? Ko posjeduje posebna znanja ili sposobnosti za izvršenje djela? Da li je konkretno krivično djelo moglo da ostavi psihičke ili fizičke posledice na učiniocu, npr. povrede, psihički šok? Da li neke osobe pokazuju indiciju vinosti (tj.indiciju psihičkog dejstva krivičnog djela na učinioca).

90 3.KADA JE IZVRŠENO Dobijanjem odgovora na ovo pitanje utvrđuje se vrijeme izvršenja krivičnog djela. Preciziranjem vremena izvršenja može se suziti broj mogućih izvršilaca. Samo ako se tačno zna vrijeme izvršenja može se provjeravati alibi koji nude osumnjičena lica. Pri odgovoru na ovo pitanje treba ustanoviti vidljivost i vremenske prilike u vrijeme izvršenja krivičnog djela. Vrijeme izvršenja ponekad ulazi u modus operandi (npr. kod provalnih krađa).

91 4.GDJE JE IZVRŠENO Odgovorom na ovo pitanje ustanovljava se lice mjesta kao jedan od fundamentalnih pojmova u kriminalistici. Na licu mjesta vrši se uviđaj, mogu se pronaći predmeti i tragovi krivičnog djela, svjedoci i dr. Mjesto izvršenja je kod većine krivičnih djela početna tačka kriminalističkog rada. Treba ga u cjelini analizirati. (Da li ga je učinilac namjerno izabrao? Da li postoje slična lica mjesta na kojima je primjenjen sličan modus operandi?)

92 5.KAKO JE IZVRŠENO KRIVIČNO DJELO
Ukazuje na način izvršenja krivičnog djela. Analizom načina izvršenja krivičnog djela može se prikupiti mnogo važnih podataka o nepoznatom učiniocu (navike, stručna znanja, psihičke karakteristike ličnosti). Uvijek kada nešto radi (pa i kada čini k.d.) čovjek ostavlja snažan pečat ličnost. Na osnovu analize načina izvršenja,kriminalistika je razradila metode traganja za nepoznatim učiniocima,prije svega onima koji ponavljaju izvršenje krivičnih djela (učenje o modus operandi sistemu i sastavljanju personalnog profila).

93 6.ČIME JE KRIVIČNO DJELO IZVRŠENO
Upućuje na sredstvo izvršenja. Treba ukazati na tjesnu vezu između: a)sredstva izvršenja i zanimanja učinioca; b)sredstva izvršenja i hobija (uruđa i oružja koja se upotrebljavaju pri upražnjavanju hobija, nerjetko se koriste i za izvršenje krivičnih djela); c)sredstava izvršenja i osobina ličnosti (podmukla osoba koristi otrov za izvršenje ubistva; d)sredstava izvršenja i fizičkih osobina ličnosti.

94 6.ČIME JE KRIVIČNO DJELO IZVRŠENO
Potrebno je planirati verziju o načinu donošenja ili odnošenja oruđa sa lica mjesta,eventualno o njegovom ostavljanju ili odbacivanju, o tome gdje se i na koji način može tragati za sredstvom izvršenja. Oružja i oruđa su u tijesnoj vezi sa krivičnim djelom i predstavljaju specifičnosti modusa operandi.

95 7.S KIM JE KRIVIČNO DJELO IZVRŠENO
Ukazuje na nužnost planiranja verzije o saučesnicima. Na osnovu analize tragova i načina izvršenja procjenjuje se da li je krivično djelo izvršio jedan ili više saizvršilaca. U koliko je u izvršenju krivičnog djela učestvovalo više lica teoretski uvijek postoji veća vjerovatnoća da se isto rasvijetli nego kada je jedan izvršilac.

96 8.ZAŠTO JE KRIVIČNO DJELO IZVRŠENO
Objašnjava moguće motive izvršilaca. Na osnovu verzije o motivu dolazi se do mogućih učinilaca. Veoma je značajno kod krivičnih djela sa nepoznatim učiniocem da operativni radnik postavi sebi pitanje; Ko sve može da ima koristi od izvršenja krivičnog djela? Na koje motive ukazuje način izvršenja krivičnog djela? Da li u konkretnom slučaju postoji više motiva? Treba imati u vidu da se motivi nerjetko fingiraju, a da se patološki motivi nemogu razumjeti ako se primjenjuje ,,zdravorazumska” logika. (npr. k.d. ubistvo izvršeno u Banja Luci od strane bolesnog lica MŠ- ).

97 9.KOGA ILI ŠTA Ukazuje na objekat napada.Na osnovu utvrđenog identiteta žrtve ili objekta napada moguće je planirati verzije o mogućem učiniocu ili njegovim motivima. Planiraju se verzije o mogućim predhodnim odnosima učinioca i žrtve (viktimološki pristup). Veza između žrtve i učinioca po pravilu je veoma tijesna. Lukavi učinioci to znaju i često pokušavaju da sakriju identitet žrtve tako što joj oduzimaju lična dokumenta,deformišu leš i dr.

98 9.KOGA ILI ŠTA Treba planirati verzije o ličnosti žrtve, ponašanju žrtve u konkretnom slučaju, doprinosu žrtve nastanku i toku krivičnog djela (npr. žrtva nasilnik, zelenaš i sl.). U pojedinim slučajevima od kriminalističkog je značaja da se do detalja rekonstruiše kretanje žrtve u danu izvršenja krivičnog djela.

99 ZLATNA PITANJA KRIMINALISTIKE
Odgovor na zlatna pitanja kriminalistike može se dobiti jedino detaljnom, preciznom i potpunom analizom činjeničnog stanja. Problem kriminalističkog rada je postojanje malog broja činjenica sa kojima se raspolaže. Istragu karakteriše po pravilu informacioni deficit. Za pravazilaženje tog problema od najvećeg značaja je učenje o planiranju verzija.

100 OSNOVI I OSNOVANA SUMNJA

101 OSNOVI I OSNOVANA SUMNJA
Svako kriminalističko istraživanje započinje sa niskim stepenom sumnje, koja se u našem pravnom sistemu u nekim izvorima opisuje kao osnovi sumnje,a u nekim samo kao sumnja. Kao uslov za započinjanje istrage su prema procesnom zakonodavstvu potrebni osnovi sumnje. Za nastavak krivičnog postupka u stadiju optuživanja je potrebna osnovana sumnja.. Između osnova i osnovane sumnje postoji razlika u kvantitetu (broju indicija sa kojima se raspolaže) i kvalitetu (sadržini veze između činjenica koje ih grade i krivičnog djela).

102 1.OSNOVI SUMNJE Osnov sumnje (osnovi podozrenja) je svaka ona okolnost koja između izvjesnog lica i krivičnog djela stoji u tako tjesnoj vezi da se, bespristrasno sudeći po njoj kao vjerovatno uzeti može da je isto lice učinilo krivično djelo ili učestvovalo u krivičnom djelu za koje se okrivljuje. Osnov sumnje je okolnost ili činjenica koja ne ulazi u biće krivičnog djela već stoji van njega. On po pravilu ne daje onaj stepen izvjesnosti koji mi zovemo dokaz, već samo jedan neznatniji stepen vjerovatnoće, koji se označava kao podozrenje, sumnja, vjerovatnoća. Predstavlja osnov za preduzimanje istražnih radnji.

103 2.OSNOVANA SUMNJA Osnovana sumnja je sistem međusobno povezanih, neprotivrječnih kriminalističkih informacija (orjentaciono eliminacionih indicija i iskaza lica koja su bili očevici izvršenja krivičnog djela) koje ukazuje na to da je određeno lice u pogledu kojeg se sprovodi kriminalistička obrada(osumnjičeni) vjerovatni izvršilac krivičnog djela u pogledu kojeg se sprovodila kriminalistička obrada. Osnovana sumnja znači veći stepen vjerovatnoće.

104 INDICIJE

105 INDICIJE (POJAM) Indicije, osnovi sumnje, osnovi podozrenja, činjenice su koje ukazuju na postojanje krivičnog djela, na bližu ili dalju vezu između tog djela i nekog lica, na osnovu kojih se može sa manjom ili većom vjerovatnoćom zaključiti da li je krivično djelo izvršeno ili nije, kakva je veza između određenog (određenih) lica i krivičnog djela, kao i na druge okolnosti značajne za razjašnjavanje krivične stvari. Kriminalistička djelatnost nezamisliva je baz rada sa indiciijama.

106 2.INDICIJE(PODJELA) Prema okolnostima na koje usmjeravaju kriminalističku djelatnost. Prema svojoj prirodi. Po vremenu nastanka. Po vrijednosti koju imaju u kriminalističkoj djelatnosti.

107 HVALA NA PAŽNJI